Klimakterium, czyli przekwitanie nie jest chorobą lecz naturalnym, fizjologicznym procesem przejściowym u kobiet, rozpoczynającym się między 45 a 50 rokiem życia. Jest ono związane z zanikaniem czynności jajników i przejściem z fazy rozrodczej w okres porozrodczy, starzenia się.
W okresie pełnej dojrzałości płciowej w jajnikach kobiety, na przemian w prawym i lewym, dojrzewają i są uwalniane komórki jajowe w cyklu miesięcznym. Jeżeli w czasie wędrówki przez jajowód komórka jajowa nie zostanie zapłodniona przez plemnik, pojawia się krwawienie miesięczne oznaczające jej wydalenie z organizmu. Wydalenie wraz z komórkami nabłonkowymi ścian macicy, śluzem i krwią.
Brak krwawienia miesięcznego może być spowodowany zapłodnieniem komórki jajowej co skutkuje rozwojem zarodka, płodu i po jego narodzinach karmieniem mlekiem matki. Jeżeli krwawienia miesięczne stają się nieregularne, rzadkie i skąpe jest to oznaka stopniowego zanikania funkcji jajników i początku klimakterium. Klimakterium może trwać różny okres czasu, zależny głównie od cech indywidualnych, ale zawsze kończy się menopauzą czyli całkowitym zanikiem czynności jajników i zdolności rozrodczych.
Klimakterium – przyczyny
Główną przyczyną klimakterium jest starzenie się organizmu i związane z tym zanikanie czynności jajników. Przedwczesne klimakterium może być spowodowane wcześniejszą chemioterapią w przypadku chorób nowotworowych, lub innymi schorzeniami na przykład układu odpornościowego. Prawidłowy przebieg cyklu miesięcznego jest kontrolowany hormonalnie.
Substancje chemiczne czyli hormony wytwarzane i wydzielane do krwi przez same jajniki oraz przedni płat przysadki mózgowej. To one kontrolują dojrzewanie komórki jajowej, jej uwalnianie z jajnika oraz przygotowują błonę śluzową macicy na przyjęcie zapłodnionego jaja lub jego wydalenie z organizmu w przypadku braku zapłodnienia. Do hormonów tych należą: wytwarzane przez przysadkę FSH czyli follikulotropowy i LH- luteinizujący, oraz wytwarzane przez jajniki estrogeny i progesteron.
Początek klimakterium następuje w wyniku upośledzenia wydzielania progesteronu przy zachowanej, a nawet wzmożonej produkcji estrogenów. Efektem jest niepłodność i zaburzenia cyklu miesięcznego. Nieco później następują zaburzenia w produkcji estrogenów i następują zmiany zanikowe jajników. Po okresie początkowego wzrostu, spada także poziom hormonów przysadkowych i pojawiają się liczne objawy klimakterium także ze strony innych układów.
Klimakterium – objawy
Objawów klimakterium nie widać na zewnątrz organizmu, ale są one tak charakterystyczne, że nie wymagają specjalnego diagnozowania. Jedynie w przypadku pojawiania się objawów przedwcześnie, a więc przed 40 rokiem życia, lekarz ginekolog zaleca badania poziomu hormonów płciowych we krwi, aby potwierdzić diagnozę.
Objawy klimakterium są bardzo liczne, ale ich wystąpienie zależy od cech indywidualnych. U wszystkich kobiet pierwszym objawem są zaburzenia w regularności i obfitości krwawienia miesięcznego. Miesiączki mogą zanikać na pewien okres, a poza tym mogą być dłuższe lub krótsze, oraz mniej lub bardziej obfite niż normalnie. U większości kobiet w tym okresie pojawiają się uderzenia gorąca i towarzyszące im obfite pocenie się, dokuczliwe zwłaszcza w nocy.
Kobiety skarżą się na bóle głowy, ogólne rozdrażnienie, problemy z pamięcią i snem oraz zmiany nastrojów. Najczęściej też pojawiają się objawy ze strony układu krążenia takie jak: kołatanie serca i wahania ciśnienia krwi. Szczególnie niekorzystnie jest odczuwany przez kobiety przyrost masy ciała i spadek gęstości i elastyczności skóry dający efekty szybszego starzenia się oraz suchość pochwy utrudniająca współżycie płciowe. W okresie klimakterium i późniejszej menopauzy zwiększa się ryzyko osteoporozy i chorób układu krążenia.
Klimakterium – leczenie objawów
Co prawda klimakterium nie jest chorobą, ale objawy tego stanu są na tyle dokuczliwe dla normalnego funkcjonowania, że lekarze podejmują decyzję o ich leczeniu czy też łagodzeniu. Najczęściej stosuje się HTZ czyli hormonalną terapię zastępczą. W czasie terapii kobiety przyjmują ustalone przez lekarza dawki estrogenów i progesteronu, które mają wyrównać ich poziom w organizmie i złagodzić objawy niedoboru.
O czasie trwania terapii hormonalnej oraz dawce estrogenów decyduje lekarz. Terapia powinna być jak najkrótsza i obejmować najniższe dawki hormonów, ze względu na zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory piersi. Nawilżacze pochwowe i dopochwowe produkty estrogenowe pozwalają złagodzić suchość pochwy i zanik śluzówki macicy. Umożliwiając również w ten sposób normalne współżycie seksualne.
W przypadku mniej nasilonych objawów kobiety mogą stosować wydawane bez recepty preparaty zawierające fitohormony i izoflawony. Preparaty pochodzenia roślinnego. Domowe sposoby polegają też na stosowaniu preparatów ziołowych poprawiających komfort życia w tym okresie, takich jak: kozłek lekarski czy wiesiołek dwuletni. W rzadkich przypadkach, jeśli kobieta nie potrafi zaakceptować naturalnych zmian zachodzących w jej organizmie potrzebna jest pomoc psychologiczna.
