Koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) – roślina dwuletnia lub wieloletnia z rodziny motylkowatych (Papilionaceae), osiąga wysokość od 15 do 50 cm. System korzeniowy bardzo rozgałęziony, wrzecionowaty. Łodyga gałęzista, podnosząca się lub wzniesiona, delikatnie i przylegająco owłosiona, bogato ulistniona, liście 3-listkowe, owalne lub szerokojajowate. W stanie kwiatowym dosyć duża, kulista główka kwiatowa o licznych, ciemnopurpurowych lub różowych kwiatach, od podstawy otoczona przez liście wspierające, najczęściej po dwie główki na jednej łodydze. Strąk jednonasienny ukryty w kielichu.
Koniczyna łąkowa kwitnie od maja do października. Porasta łąki, zarośla i przydroża. Najbardziej lubi glebę urodzajną, dobrze nawodnioną i nasłonecznioną. Występuje w całej Europie (w naszym kraju jest rośliną pospolitą), Azji Środkowej i Afryce Północnej, uprawiana jest także w Australii oraz Ameryce Północnej i Południowej.
Inna jej nazwa to koniczyna czerwona, a dawniej – konicz.
Koniczyna łąkowa – zastosowanie
Koniczyna czerwona (której surowcem zielarskim jest kwiat i ziele) stosowana jest w medycynie ludowej. Jest także rośliną paszową i miododajną. Wszystkie części koniczyny czerwonej są jadalne (korzenie dopiero po ugotowaniu). Jej kwiatu można użyć także do barwienia wełny – zaprawiona ałunem tkanina zyska piękny żółtozielony kolor.
Koniczyna łąkowa – właściwości lecznicze
W zielu i kwiecie koniczyny czerwonej znajdują się garbniki, flawonoidy, antocyjany, kwas kumarowy i salicylowy oraz olejki eteryczne. W lecznictwie ludowym używana jest jako środek o działaniu wykrztuśnym, przeciwkrwotocznym, moczopędnym i antyseptycznym przy oparzeniach i wrzodach. Działa korzystnie w przypadku zapaleniu pęcherza, w schorzeniach nerek, zapaleniu oskrzeli, astmie i męczącym kaszlu (jako środek wykrztuśny).
Koniczyna łąkowa jest także silnym sprzymierzeńcem kobiet – stosuje się ją, by złagodzić nieprzyjemne skutki menopauzy, takie jak uderzenia gorąca, wzmożoną potliwość i zaburzenia snu. Usuwa lub łagodzi także inne uporczywe dolegliwości towarzyszące przekwitaniu – choćby zaburzenia rytmu serca, drażliwość, złe samopoczucie, bóle stawów i głowy, problemy z koncentracją, spadek libido czy suchość pochwy.
Znajdujące się w koniczynie czerwonej izoflawony wzmacniają i uelastyczniają naczynia krwionośne. Roślina działa też przeciwzakrzepowo.
Koniczyna łąkowa wykazuje także działanie pobudzające do pracy wątrobę i pęcherzyk żółciowy, dzięki czemu korzystnie wpływa na układ trawienny. Napar z kwiatów koniczyny czerwonej zaostrza apetyt i łagodzi zaparcia.
Dzięki działaniu oczyszczającemu koniczynę czerwoną poleca się w przypadku różnych problemów i chorób skórnych, jak trądzik czy łuszczyca. Okłady z naparu koniczynowego pomagają zwalczać bóle reumatyczne i swąd. Miejscowo używa się jej do łagodzenia ran – roztarte świeże kwiaty działają łagodząco na lekkie oparzenia i ukąszenia owadów.
Wykazano także, że koniczyna czerwona ma działanie tonizujące, przeciwskurczowe, przeciwzapalne i uspokajające.
Koniczyna łąkowa – sposób użycia
W celu leczniczym zbiera się główki koniczyny z otulającymi je od dołu liśćmi. Należy je wysuszyć na powietrzu w suchym, ciemnym i przewiewnym miejscu.
Napar z koniczyny łąkowej
Zalej wrzątkiem łyżkę ususzonych kwiatów i odstaw pod przykryciem na kwadrans. Wypijaj szklankę naparu trzy razy dziennie.
Stosuj przy nieżycie górnych dróg oddechowych i zaburzeniach pokarmowych.
Kąpiel w koniczynie czerwonej
Garść kwiatów zalej 2 l wrzącej wody, przykryj i odstaw na pół godziny. Odcedź i wlej do wanny z ciepłą wodą. Kąpiel w wywarze powinna trwać 15 minut.
Koniczyna czerwona działa na skórę odkażająco i wzmacniająco.
Herbata koniczynowa
3 łyżeczki ususzonych kwiatów zalej 200 ml wrzątku i odstaw pod przykryciem na 20 minut. Popijaj trzy razy dziennie.
Taki napar skutecznie złagodzi uporczywe objawy menopauzy.
Nalewka z kwiatów koniczyny czerwonej
100 g suszonych kwiatów zalej 0,5 l czystej wódki i odstaw w ciemne miejsce na dwa tygodnie. Pamiętaj, by codziennie wstrząsać nalewką. Następnie odcedź kwiaty i rozcieńcz nalewkę dwiema szklankami przegotowanej wody. Przelej do ciemnej butelki i przechowuj w lodówce.
Używaj jej przy kłopotach z układem trawiennym, zapaleniu gardła lub jamy ustnej. Dawka: mała łyżeczka (2-6 ml) trzy razy dziennie.
Maść z koniczyny łąkowej
Świeże kwiaty zalej wodą i gotuj na wolnym ogniu przez 48 godzin. Odcedź, odparuj do postaci pół suchej i połącz z maścią bezzapachową z apteki.
Stosuj na opuchnięcia limfatyczne.
Zewnętrznie stosować można okłady, płukanki i kąpiele, by wspomóc kurację trądzikową, przyspieszyć gojenie się ran i otarć naskórka, zwalczać łupież, złagodzić zapalenie pochwy, a także stany zapalne powiek i oka, również w przypadku lekkich oparzeń, a także by zapobiec wypadaniu włosów. Stosowane regularnie mogą przynieść zadziwiające efekty.
Koniczyna łąkowa – przeciwwskazania
Koniczyny łąkowej powinny wystrzegać się kobiety w ciąży – występująca w niej genisteina może wpływać na zwiększenie ryzyka wystąpienia białaczki szpikowej u dziecka.
