Fasola zwyczajna (Phaseolus vulgaris) to niezwykle popularna i powszechnie uprawiana roślina pochodząca z Ameryki Środkowej i Południowej. W Polsce pojawiła się w końcu XVI wieku i początkowo spełniała tylko typowo ozdobną rolę w przyklasztornych ogrodach. Jej walory smakowe zaczęto doceniać dopiero od XVII wieku i od tego czasu znana jest jako warzywo strączkowe, będące ważnym składnikiem diety.
Fasola zwyczajna to roślina jednoroczna o charakterystycznej długiej, wijącej się łodydze, w dolnej części zdrewniałej. Osiąga wysokość od 25 do 60 cm w przypadku odmian karłowatych i do 120 cm w przypadku odmiany tyczkowatej. Sadzi się ją w nasłonecznionych i koniecznie osłoniętych od wiatru miejscach, jest bowiem ciepłolubna i bardzo wrażliwa na gwałtowne zmiany temperatury.
Ma liście długości do 15 cm, o długich ogonkach oraz kwiaty barwy białej, żółtej lub czerwonej, zależnie od odmiany, wyrastające z kątów liści i zebrane w grona. Częścią jadalną fasoli są strąki i znajdujące się w nich nasiona, o owalnym lub nerkowatym kształcie.
Fasola zwyczajna – zastosowanie w przemyśle spożywczym i w kuchni
Fasola zwyczajna zwyczajna to jedno z najbardziej rozpowszechnionych warzyw strączkowych, uprawianych i spożywanych w naszym kraju. Fasolę docenia się ją zwłaszcza za olbrzymie wartości odżywcze i niewątpliwe walory smakowe. W przemyśle spożywczym wykorzystuje się przede wszystkim nasiona, będące trzecim po soi oraz grochu źródłem białka.
Co ciekawe ma go ona około 13 procent więcej niż mięso, dlatego też zyskała niezbyt pochlebną nazwę „mięsa dla ubogich” i przez stulecia uzupełniała braki tego ważnego składnika w diecie najuboższych części społeczeństwa.
W sklepach można ją nabyć najczęściej w postaci surowych ziaren, choć większą popularnością zaczyna cieszyć się fasola wstępnie przetwarzana, dostępna w puszkach lub słoikach i praktycznie natychmiast gotowa do spożycia. Pozwala to uniknąć wielogodzinnego namaczania surowych ziaren przed ich ostatecznym ugotowaniem. Jest również ważnym składnikiem wielu innych potraw, sałatek, a przede wszystkim tak lubianej przez naszych rodaków fasolki po bretońsku.
Fasola zwyczajna – wartości odżywcze, znane i cenione w lecznictwie
Fasola zwyczajna nie jest rośliną typowo spożywczą, ale również leczniczą, używaną przy profilaktyce wielu chorób, mającą w swoim składzie istne bogactwo składników odżywczych. Szczególnie cenione są jej strąki, zawierające między innymi trójterpeny, charakteryzujące się właściwościami bakteriobójczymi oraz korzystne kwasy organiczne i szereg niezbędnych soli mineralnych, w tym wolną krzemionkę.
Fasola zwyczajna zawiera również wyjątkowo lekkostrawną skrobię oraz inhibitory proteazy, substancje skutecznie hamujące rozrost komórek rakowych. Znajdziemy w niej także rozpuszczalny błonnik pokarmowy, pomagający w usuwaniu z organizmu nadmiaru niebezpiecznego cholesterolu. Można powiedzieć, że codzienne spożywanie jednej filiżanki gotowanej fasoli obniża jego poziom aż o 12 procent, co docenili np. Brytyjczycy na stałe wprowadzając ją do wielu posiłków.
Roślina ta pozwala także na uzupełnianie braku takich niezbędnych pierwiastków, jak wapń, potas czy fosfor, a ponadto w wielu jej gatunkach występuje również kwas foliowy i żelazo. Spożywanie czarnej i czerwonej fasoli jest korzystne zwłaszcza dla mężczyzn, wyrównując braki cynku w ich organizmach.
Fasola zwyczajna znajduje swoje zastosowanie także przy leczeniu cukrzycy. Poziom cukru we krwi pomaga obniżyć napar sporządzony z jej suszonych strąków. Jego stosowanie trzeba jednak koniecznie skonsultować z lekarzem, ponieważ może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, znacznie obniżając ich skuteczność. Można go także używać jako środek moczopędny przy wszelkiego rodzaju chorobach nerek, w szczególności kamicy nerkowej.
Takie napary pomagają również oczyścić organizm z zalegających w nim toksyn i pomagają w nadciśnieniu tętniczym oraz osłabieniu mięśnia sercowego. Warte zastosowania są też kiełki fasoli, używane zarówno jako środek wzmacniający zarówno system odpornościowy, jak i nerwowy. Skutecznie przeciwdziałają również stanom chronicznego oraz wiosennego zmęczenia po okresie zimowego osłabienia. Strąki fasoli mają nie tylko zastosowanie wewnętrzne, ale i zewnętrzne. Już od tysięcy lat wysuszone i sproszkowane były używane do zasypywania ran oraz wyprysków skóry w celu ich dezynfekcji i ochrony przed zakażeniami.
Fasola zwyczajna – przeciwwskazania
Mimo swoich niewątpliwych zalet istnieją sytuacje, kiedy nadmierne spożywanie fasoli może odnieść odwrotny do zamierzonego skutek, doprowadzając nie do wyleczenia, ale do powstania wielu niebezpiecznych schorzeń. Nie należy jej spożywać przy występowaniu obrzęków spowodowanych niewydolnością nerek lub serca.
Fasola zwyczajna może też powodować przykre dolegliwości układu pokarmowego, w tym uciążliwe i niebezpieczne wzdęcia oraz gazy. Z tego też powodu nie zaleca się jej dla kobiet w ciąży, matek karmiących piersią, jak i wszystkim osobom cierpiącym na przewlekłe zaparcia. Dotyczy to najczęściej ziaren fasoli, które można na szczęście zastąpić bardziej lekkostrawną fasolką szparagową.
