Pszonak drobnokwiatowy (Erysimum cheiranthoides Linne) to może niezbyt efektowny i dość pospolity chwast, który porasta dość powszechnie rumowiska, przydrożne rowy, piaszczyste i żwirowe brzegi wód, a także pola, nieużytki czy choćby nasypy kolejowe. Jednak jego właściwości lecznicze są naprawdę godne uwagi i rekompensują może nie niezbyt efektowny wygląd tej niepozornej rośliny.
Pszonak drobnokwiatowy jest bazą do skutecznych i prostych do przygotowania nawet w warunkach domowych ziół, które mogą zwalczać takie groźne choroby sercowe jak nerwica serca, dusznica bolesna czy niewydolności układu krążenia. Pszonak drobnokwiatowy ma też silne właściwości moczopędne, co pozwala oczyścić nasz organizm z toksyn. Trzeba jednak pamiętać by zachować ostrożność. Susz pozyskany z pszonaka drobnokwiatowego w dużych dawkach może mieć właściwości toksyczne.
Pszonak drobnokwiatowy osiąga około 50-60 cm wysokości. Dorosłe okazy posiadają niezbyt duże i liczne żółte kwiaty. Pszonak drobnokwiatowy nie ma wielkich wymagań glebowych. Porasta ziemie piaszczyste, piaszczyto-gliniaste, wilgotne, humusowe. Nie przeszkadza mu podłoże ubogie w składniki pokarmowe, na przykład wapń. Dość powszechnie zachwaszcza pola uprawne, dlatego nie jest specjalnie lubiany przez rolników.
Pszonak drobnokwiatowy – charakterystyka i pochodzenie
Rodzimy, naturalny obszar występowania pszonaka drobnokwiatowego to niemal cała Europa, z wyłączeniem obszaru basenu Morza Śródziemnego, oraz znaczna część Azji. Jako gatunek zawleczony rozpowszechnił się na znacznych obszarach Ameryki Północnej, gdzie jego występowanie stale się rozszerza. Dziś powszechnie występuje w niemal w całej Europie, Azji i Ameryce Północnej. Można go spotkać również w Ameryce Środkowej, na Ziemi Ognistej w Ameryce Południowej, w Nowej Zelandii, a nawet w Sudanie w Afryce.
Pszonak drobnokwiatowy to roślina jednoroczna lub dwuletnia. W naszym kraju kwitnie od maja do września. Jest to roślina samopylna, lub zapylana przez przez owady z rzędu błonkówek. Słupek i pręcik dojrzewają równocześnie. Łodygi pszonaka drobnokwiatowego osiągają wysokość do 60 cm. Liście są lancetowate, całobrzegie i nieregularnie ząbkowane. Roślina wykształca żółte kwiaty tworzące baldachogrono. Owoce rosną na krótkich i grubych szypułkach tworząc wąskie i mocno spłaszczone łuszczyny o długości do 2,5 cm z dzióbkiem długości około 1 mm.
Pszonak drobnokwiatowy – właściwości lecznicze
Pszonak drobnokwiatowy już od wieków słynął w Polsce ze swoich unikalnych właściwości zioło-leczniczych. Wskazuje już na to nazwa zioła, bowiem pierwszy człon jego łacińskiej nazwy pochodzi od greckiego z kolei słowa „eryomai”, które oznacza „pomagać”, „ratować”. Zielarskim materiałem w wypadku pszonaka drobnokwiatowego są liście i nasiona. Zawierają one bowiem bardzo cenne i liczne glikozydy:
- eryzyminę
- eryzymozyd
- witaminę C
- sole mineralne
Te substancję mają znakomite właściwości nasercowe oraz moczopędne. Preparaty z pszonaka drobnokwiatowego stosowane są w zwalczaniu chorób układu sercowo-naczyniowego najczęściej spowodowanego nadciśnieniem krwi. Pierwsze glikozydy z nasion pszonaka złocistego zostały wyizolowane już w 1900 roku.
Co więcej praktyka zioło lecznicza wykazuje, że preparaty uzyskane z pszonaka drobnokwiatowego mogą wspomagać leczenie nerwic serca, dusznicy bolesnej czy niewydolności układu krążenia. Pszonak drobnokwiatowy jest jednak rośliną lekko toksyczną dlatego należy zachować szczególną ostrożność przy dawkowaniu tych ziół. Z tego powodu najlepiej stosować preparaty zawierające wyciąg z liści i nasion pszonaka drobnokwiatowego po uprzedniej konsultacji z lekarzem fitoterapeutą. Samodzielne stosowanie jakichkolwiek preparatów z pszonaka jest niewskazane, a nawet zabronione.
Pszonak drobnokwiatowy był w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku traktowany jako lek przyszłości w leczeniu chorób nasercowych. Na pewno atutem tej rośliny była powszechność jej występowania i potencjalna łatwość stosowania uprawy. Uznano go więc jako świetny surowiec nasercowy przyszłości. Te nadzieje nie do końca się spełniły, niemniej jednak ostatnio wzrosło zainteresowanie właściwościami pszonaka drobnokwiatowego. Specjalistyczne pisma medyczne publikują regularnie wyniki badań przeprowadzanych w ramach testów na zwierzętach.
Glikozydy pszonaka mają działanie na serce identycznie jak strofantyna. Co ważne te substancje mają również silny efekt moczopędny i przeciwobrzękowy. Ostatnie lata i liczne przeprowadzone testy medyczne udowadniają, że próby podawania wyciągów z pszonaka dożylnie i doustnie dają bardzo obiecujące rezultaty.
Uprawy pszonaka drobnokwiatowego są dość powszechne obecnie na Węgrzech i w Bułgarii, gdzie produkuje się ziołowe preparaty uzyskiwane na bazie wyciągu z ziół pszonaka drobnokwiatowego. W naszym kraju najczęściej produkuje się medykamenty uzyskane z wyciągu innej odmiany pszonaka – pszonaka Perowskiego.
Pszonak drobnokwiatowy – sposoby dawkowania
Jako lek nasercowy najlepiej zastosować go w formie naparu z ziela pszonaka drobnokwiatowego. Zebrane rośliny należy pokroić na kilkucentymetrowe kawałki, a następnie ususzyć. Jedną łyżkę suszu zalewamy jedną szklanką wrzącej wody i parzymy pod przykryciem przez około 20 minut. Po upływie tego czasu napar należy przecedzić i pić trzy razy dziennie po około jednej łyżce stołowej.
