Przymiotno kanadyjskie (Erigeron canadensis) jest jednoroczną rośliną osiągającą wzrost od 30 cm do 1 m. Charakteryzuje się obłą, wzniesioną, ostro owłosioną łodygą, rozgałęzioną w szczytowych partiach. Liście są wąskie i naprzemianległe. Brzeg liścia jest na ogół cały ząbkowany. Kwitnie od maja do września. Przymiotno występuje niemalże na całym świecie z uwagi na niskie wymagania klimatyczne.
Przymiotno kanadyjskie preferuje gleby ubogie i mało żyzne. Najczęściej występuje na pastwiskach, nieużytkach rolnych, przydrożach, ugorach, łąkach. Przymiotno kanadyjskie jest chwastem, usilnie zwalczanym przez rolników. Zasiedla uprawy zbożowe i warzywne. Powoduje znaczne obniżenie jakości i ilości plonów.
Badania chemiczne wykazały jednak, że pozornie nieprzydatny chwast, ma w sobie cały szereg współcześnie pożądanych związków chemicznych, które pomagają w najprzykrzejszych ludzkich schorzeniach. Według najnowszych doniesień naukowych przymiotno kanadyjskie jest cennym źródłem flawonoidów, garbników, fenolokwasów, olejków eterycznych, steroli roślinnych, triterpenów, lipidów.
Surowcem uzywanym w celach terapeutycznych jest ziele przymiotna kanadyjskiego. Pozyskuje się je w okresie wczesnego kwitnienia rośliny. W Polsce jest to pierwsza połowa lipca. W tym celu ścina się górne pędy rośliny. Unika się zbierania pędów przekwitniętych, mocno zdrewniałych i przesuszonych. Susz przechowuje się w woreczkach płóciennych lub papierowych torbach w dobrze wentylowanych pomieszczeniach.
Przymiotno kanadyjskie – ziele i korzeń
Ziele przymiotna kanadyjskiego jest tradycyjnym środkiem o działaniu przeciwkrwotocznym. W tym celu stosowane było m.in. przez indiańskie plemiona. Sprawdza się również jako środek przeciwzapalny, przeciwreumatyczny, moczopędny i przeciwobrzękowy. W USA ziele przymiotna kanadyjskiego stosowane jest w trudno gojących się ranach, obfitych miesiączkach, w krwotokach z przewodu pokarmowego. W Kanadzie stosowane jest jako diuretyk i środek tonizujący.W Rumunii z kolei, wykorzystywane jest jako związek grzybobójczy.
Ekstrakt z ziela przymiotna kanadyjskiego używany jest zewnętrznie, jako przymoczek na owrzodzenia, odleżyny, rany, ropnie, zmiany skórne, krosty, wykwity, wysypki, oparzenia. W Turcji wywar z tej rośliny, stosowany jest w celu zwalczania pasożytów zewnętrznych, w tym – wszy. We Włoszech, w obrębie Kampanii, ziele przymiotna kanadyjskiego zasłynęło jako okład przeciwreumatyczny.
Stosuje się je w połączeniu z komosą białą i szarłatem ostrym. Niegdyś tajlandzkie plemię Akha wykorzystywało ziele przymiotna kanadyjskiego w celu przyspieszenia krzepnięcia krwi ( w domyśle ma działanie obkurczające naczynia krwionośne) oraz obniżenia gorączki. W Portugalii medycyna tradycyjna zaleca używanie kwitnącego ziela w kamicy nerkowej, podagrze i biegunkach. W Hiszpanii natomiast, uważa się, że herbatka z ziela ma pozytywny wpływ na trawienie.
Przymiotno kanadyjskie – właściwości lecznicze
Oficjalne stosowanie przymiotna kanadyjskiego jako środek leczniczy, jest znikome. Na polskim rynku farmaceutycznym dostępny jest tylko jeden preparat zawierający wyciąg z ziela przymiotna kanadyjskiego. Medycyna tradycyjna poleca stosowanie ziela jako środek o działaniu antybakteryjnym, przeciwbólowym i przeciwzapalnym w lumbago i reumatyzmie. Dotychczasowa medycyna wykazała, że ziele przymiotna kanadyjskiego ma działanie antygorączkowe. Aktywność przeciwgorączkowa ziela, zgodnie z najnowszymi badaniami, jest podobna do rumianku, który w badaniu został użyty jako substancja referencyjna. Za działanie przeciwzapalne odpowiadają beta-santalen, beta-himachalen, kuparen, kumaren, kadinen.
Ziele przymiotna kanadyjskiego ma także działanie przeciwkrwotoczne. Jest wykorzystywane w krwawieniach z hemoroidów, obfitych miesiączkach, krwawieniach z dróg rodnych i przewodu pokarmowego. Działanie to przypisuje się flawonoidom. Zmniejszają one kruchość i łamliwość naczyń krwionośnych. Ponadto, zwiększa elastyczność i szczelność naczyń włosowatych, zapobiegając tym samym obrzękom i symptomowi ciężkich nóg.
Eksperyment przeprowadzony w Poznaniu, dowodzi jednak, że przetwory z ziela przymiotna kanadyjskiego, zarówno w zastosowaniu zewnętrznym, jak i wewnętrznym, skracają czas krwawienia u myszy po amputacji ogona. Badanie potwierdza również wysoką skuteczność działania nalewki, 2% wyciągu płynnego, 1% wyciągu gęstego i 0,5% suszu. Odpowiedni koncentrat można uzyskać przez wytrawienie konkretnego surowca odpowiednim rozpuszczalnikiem lub ich mieszaniną. Zwykle są to jedno- lub wielowodorotlenowe alkohole. Ekstrakt poddaje się odparowaniu frakcji wodnej, w celu otrzymania frakcji zawierającej wysoki procent cukrów, a szczególnie polisacharydów. Otrzymany roztwór hamuje agregację płytek krwi, a więc ma działanie przeciwzakrzepowe.
Korzeń przymiotna kanadyjskiego pozyskuje się w czasie kwitnienia i owocowania. Ma podobne właściwości, jak ziele.
Przymiotno kanadyjskie – sposób użycia
Korzeń zbiera się przede wszystkim z dużych rozmiarowo roślin. Ziele pozyskuje się w czasie kwitnienia i owocowania. Suszyć należy w suchym i zaciemnionym miejscu, w temp. ok. 40 st. Korzenie należy najpierw obmyć, potem suszyć w temp. 50 st.
- napar – 1 łyżka suchego, rozdrobnionego ziela na 250 ml gorącej/ wrzącej wody. Stosować należy 3 razy dziennie na szklankę wody. Kuracja powinna trwać ok. 2-3 tygodnie. Parzyć należy pod przykryciem przez ok. 30-40 min, później przecedzić. Napar można też stosować do przemywania oczu.
- intrakt – niewielką część korzenia świeżego, posiekanego należy zalać trzykrotnie większą objętością gorącego alkoholu 40-50%. Odstawić w hermetycznie zamkniętym pojemniku na ok. 7 dni. Zażywać należy 2 razy dziennie przez okres ok. 2-3 tygodni. Podobnie działa nalewka na zielu.
Przymiotno kanadyjskie – zastosowanie
Stosować należy w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, stanach zapalnych dziąseł i układu oddechowego, łojotoku, liszajach, owrzodzeniach, wypryskach, ropniach, zapaleniach nerek, pęcherza moczowego.
