Trojeść amerykańska (łac. Asclepias syriaca L.) to gatunek wieloletniej byliny o eliptycznych, dużych liściach, owłosionej łodydze i wielkich, kulistych kwiatostanach, o silnej woni. Roślina kwitnie w okresie lata, a jesienią owocuje. Należy do roślin kauczukodajnych.
Trojeść amerykańska dorasta niemal do dwóch metrów i potrafi rozrosnąć się mocno na boki. Przyciąga owady, a już szczególnie upodobały ją sobie pszczoły i trzmiele. Roślina jest bardzo miododajna, dlatego nazywana jest złotem pszczelarzy. Jest to roślina przybyła na tereny Polski już w XVIII wieku i od tamtego czasu wykorzystywana w medycynie ludowej oraz wśród pszczelarzy. Jest bardzo dekoracyjna, dlatego może stanowić ozdobę zaniedbanej części ogrodu. Trzeba tylko pilnować, by nie rozrosła się nadmiernie.
Trojeść amerykańska dawniej była znana i stosowana jako roślina lecznicza. Indianie wykorzystywali ją nie tylko do leczenia, ale również spożywali jej liście po ugotowaniu. Na surowo jest trująca i nie wolno jej stosować na własną rękę.
Trojeść amerykańska – właściwości
Trojeść amerykańska zawiera w swoim składzie dużą ilość aminokwasów, a jej liście zawierają sporo witaminy C. Z powodu swoich właściwości znajdowała wielorakie zastosowanie. Była wykorzystywana jako antidotum na ukąszenia owadów, owrzodzenia i ropiejące rany.
Ekstrakty wykonane z trojeści wykorzystywane były do leczenia chorób skórnych takich jak łuszczyca, egzema czy grzybica. Trojeść z powodu zawartości przeciwutleniaczy, uznawana była za środek odmładzający.
Korzeń trojeści zawiera również organiczne glikozydy nasercowe, które wykorzystywano do leczenia chorób serca i układu krążenia, takich jak zaburzenia rytmu serca, czy w niewydolności sercowej. Korzeń trojeści pomaga w zapaleniach oskrzeli, w chorobach płuc i w innych chorobach dróg oddechowych, gdyż działa wykrztuśnie. Leczy też dolegliwości układu pokarmowego, wzdęcia, biegunkę i niestrawność oraz poprawia trawienie. Trojeść zawiera witaminę B17, uznawaną za niezbędną do zwalczania raka.
W soku mlecznym trojeści amerykańskiej znajduje się kauczuk, dlatego uznawano ją za roślinę kauczukodajną. Jednak zawartość kauczuku wynosiła zaledwie 10%. Nie są to ilości duże, by nie powiedzieć marginalne, dlatego nie wykorzystuje się tojeści do pozyskiwania z niej kauczuku.
Trojeść amerykańska – zastosowanie
Trojeść amerykańska kiedyś wykorzystywana była jako roślina ozdobna. Próbowano z niej zrobić też roślinę przemysłową. Jednak największe znaczenie miała i ma jako roślina miododajna, co skrupulatnie wykorzystują właściciele pasiek, sadząc ją w pobliżu uli, jako uzupełnienie upraw rzepaku i lipy.
Trojeść amerykańska jest rośliną chętnie odwiedzaną przez pszczoły, które zbierają z niej nektar. Uzyskany z trojeści miód na jasną barwę i delikatny smak. Mimo że trojeść amerykańska, jak wskazuje nazwa, pochodzi z Ameryki, to już dawno zadomowiła się w Europie oraz w Polsce, gdzie sadzona jest z uwagi na swoje miododajne właściwości. Podczas krótkiego okresu kwitnienia dostarczyć może do 600 kg z jednego hektara.
Nie tylko kwiaty trojeści są masowo wykorzystywane, lecz niemal cała roślina. Z włókien łykowych można wytwarzać sznury, liny i przędzę. Wykorzystuje się również owoce trojeści oraz puch nasienny znajdujący się wewnątrz pokrytej włoskami torebki. Surowiec ten jeszcze na początku XX wieku stosowano do produkcji mebli tapicerowanych, wypychania materacy, poduszek, kołder, a nawet szmacianych zabawek. Podczas II wojny światowej w Stanach Zjednoczonych produkowano z wykorzystaniem trojeści kamizelki ratunkowe.
Trojeść amerykańska – dawkowanie i sposób użycia
W medycynie znajdują zastosowanie kwiatostany, korzeń, nasiona, a nawet mleczko, zawierające kauczuk. Kwiaty są zbierane w lecie od czerwca, do końca lipca, natomiast nasiona zbiera się, gdy dojrzeją. Z surowca przygotowuje się napary, nalewki oraz przygotowuje proszek. Trojeść wykorzystuje głównie medycyna ludowa oraz homeopatia, gdzie stanowi ona jeden ze składników preparatów leczniczych.
Aby przygotować wywar, należy 10 g pokruszonego, suszonego korzenia tojeści zalać wrzątkiem i parzyć pod przykryciem przez 15 minut.
Chcąc przygotować nalewkę, należy 10 pokruszonego, suszonego korzenia zalać 100 ml alkoholu, następnie zakręcić i odstawić na 14 dni. Używać w chorobach układu krążenia. Nie wolno używać więcej niż 20 kropli nalewki dziennie, ponieważ trojeść jest trująca.
Proszek również przygotowuje się z korzenia, najlepiej z kłącza. Należy kilka gramów rośliny rozdrobnić na proszek i używać jako środka moczopędnego oraz napotnego.
Sok mleczny, który zawiera trojeść, może wywoływać podrażnienia skóry.
Zakaz uprawiania trojeści amerykańskiej w Polsce
Pomimo wielu zalet, jakie posiada trojeść amerykańska, została ona uznana za roślinę inwazyjną i zakazano jej uprawy oraz rozprzestrzeniania na terenie Polski. Jest to roślina ekspansywna, której wpływ na środowisko jako rośliny obcej jest nieokreślony. Mleczny sok tej rośliny wykazuje właściwości trujące, poza tym niekontrolowane spożycie jakiejkolwiek części rośliny może się źle skończyć.
Od 2011 roku w Polsce obowiązuje zakaz handlu sadzonkami i nasionami oraz uprawy tej rośliny. Mimo to zakaz ten nagminnie jest łamany, a nasiona i sadzonki bez problemu można zakupić w wielu miejscach.