Lilia złotogłów (łac. Lilium martagon) jest rośliną z rodzaju jednoliściennych, należy do rodziny liliowatych i do rzędu liliowców. Inaczej nazywana jest maśleczką. Roślina ta jest wieloletnim geofitem cebulowym. Moc życiową i zapasy pokarmowe gromadzi w podziemnych cebulkach, które przez okres niesprzyjający wzrostowi wegetują pod ziemią. W stosownych warunkach są gotowe wypuścić nowe pędy.
Od czasów starożytnych kwiat ten był symbolem piękna i królewskiej chwały. Mity greckie podawały, iż lilia wyrosła z kropel mleka uronionych przez boginię Herę karmiącą swoje dzieci. Jej grecka nazwa leirion pochodzi od słów delikatny, wrażliwy. Wierzono, iż kwiaty lilii mają magiczną moc. Współczesna ezoteryka mówi, że kwiaty te wpływają na poprawę stosunków międzyludzkich oraz zwiększają kreatywność.
Jest rośliną powszechnie uprawianą, ale rośnie również w stanie dzikim, występuje w Europie bez dalekich krańców północnych i Niziny Węgierskiej, w Azji jest powszechna w umiarkowanych strefach. Powszechnie występuje także w Polsce, zwłaszcza w Sudetach i w Karpatach, rzadsza jest na północy kraju, tam spotykana jest jako składnik różnych zbiorowisk leśnych, zrębów, łąk śródleśnych czy górskich zarośli. W naszym kraju lilia złotogłów jest objęta całkowitą ochroną prawną.
Lilia złotogłów
Bylina ta wytwarza żółtą, łuskowatą cebulę. Wyrasta z niej łodyga długości do 1,5 metra. Zwykle jest ulistniona skrętolegle i okółkowato. Liście są podłużnie łopatkowate, długie na ok. 15 cm, w większości pokryte króciutkim meszkiem. Duże kwiaty są przegięte ku dołowi, mają kolor brudnoróżowoczerwony z ciemnymi plamkami, zebrane są w luźne grona szczytowe, że środka wypuszczają pęczek pręcików z pyłkiem kwiatowym.
Okres kwitnienia przypada od czerwca do sierpnia. Owocnią jest wzniesiona torebka, znajdują się w niej maleńkie, płaskie, nieregularnie jajowate, zaostrzone nasiona wielkości do 10 mm. Są wąskooskrzydlone, maja kolor czerwonawobrunatny.
Lilia złotogłów – zastosowanie
Jest to pięknie kwitnąca bylina, która nasadzana jest w ogrodach i parkach jako roślina ozdobna, ale wykorzystywana jest także w lecznictwie. Roślina ta jest trująca, jednocześnieteż jadalna. Częściami nadającymi się do spożycia są jej cebulki, można je jeść nawet na surowo, znakomicie smakują również gotowane i pieczone. W dawniejszych czasach, gdy populacja tej rośliny nie była jeszcze tak przetrzebiona cebulki często gościły na stołach jako przysmak. Cebulki wykorzystywane są także w kosmetyce, służą do produkcji maseczek i toników do twarzy. Motyw kwiatu lilii jest popularny w sztuce zdobniczej, jest także symbolem czystość i prawości, występując dla przykładu w formie lilijki harcerskiej.
Lilia złotogłów jest dość wymagającą roślina ogrodową, ale warto zadać sobie przy jej pielęgnacji nieco trudu, gdyż odpłaci się nam z nawiązką podczas kwitnienia, z jednego pędu może wyrastać od kilku nawet do dwunastu ślicznych, okazałych kwiatów. Ich silny zapach umila wieczory w ogrodzie oraz przyciąga doń sporo efektownych motyli z rodziny zwisakowatych, przypominających kolibry żywiące się nektarem. Najlepiej rośnie na alkalicznym, wilgotnym i przepuszczalnym podłożu próchnicznym. Nie należy stosować do niej próchnicy z liści dębowych, gdyż hamuje ich wzrost, bardzo dobrze z kolei służy jej próchnica bukowa.
Lilia złotogłów – właściwości lecznicze
Aktywnymi związkami występującymi w lilii złotogłów są głównie saponiny i to ich przedawkowanie może być toksyczne, ponadto garbniki, flawonoidy i kwas askorbinowy. Zewnętrznie stosowane odwary z cebulek tej rośliny działają pomocniczo w leczeniu stanów zapalnych skóry, oparzeń słonecznych, owrzodzeń, czyraków, dermatoz oraz wszelkich trudno gojących się ran.
Przemywanie odwarem skóry twarzy znakomicie poprawia nawilżenie i jędrność cery ze skłonnością do zmarszczek, przywracając przy tym zdrowy jej zdrowy koloryt. Wewnętrznie stosowany odwar z cebulek ma właściwości moczopędne, stosuje się go w zaburzeniach pracy nerek, w skąpomoczu, jak również dla oczyszczenia i detoksykacji organizmu.
Odwary z lilii w medycynie dalekowschodniej podawane są w leczeniu stanów depresyjnych i zaburzeń nerwowych, działają uspokajająco i tonizująco na układ nerwowy. Przyspieszają regenerację organizmu i mają lekkie działanie przeciwbólowe, hamują drobne wewnętrzne krwawienia Zewnętrznie sokiem z rośliny przemywa się krwawiące rany.
Sposób użycia – lilia złotogłów
Napar z ziela wg medycyny ajurwedyjskiej
15 g suszu zalać szklanką wrzątku i naparzać pod przykryciem przez kwadrans, po czym przecedzić. Tak sporządzony napój pijemy po 1 łyżce stołowej co godzinę w przypadku zaburzeń na tle nerwowym, braku łaknienia lub w bólach różnego pochodzenia, a zwłaszcza zębów lub żołądka.
Nalewka liliowa
Dwie garście kwiatów i liści przepłukać delikatnie, włożyć do ciemnego słoja i zalać litrem wódki. Odstawić w ciemne miejsce na półtora miesiąca, następnie przefiltrować i rozcieńczyć przegotowaną wodą w proporcji 1:3. Przelać do butelek i szczelnie zamknąć. Używać w zaburzeniach przewodu pokarmowego, także w zaburzeniach wydzielania żółci oraz stanach napięcia nerwowego oraz zewnętrznie do przemywania ran i okładów.
