Miodunka plamista (Pulmonaria officinalis) lub miodunka lekarska, jest byliną z rodziny ogórecznikowatych (szorstkolistnych – Boraginaceae). Pochodzi z Europy, gdzie występuje często w lasach liściastych, preferuje gleby próchniczne i wilgotne, w Polsce pojawia się głównie w zachodniej części kraju i na Pomorzu Zachodnim. Roślina cieniolubna.
Obecnie nieco zapomniana jako zioło lecznicze, ale chętnie uprawiana w ogródkach ze względu na dekoracyjny wygląd zarówno nakrapianych liści, jak i pięknie wybarwionych kwiatów. Bardzo ceniona w medycynie dawnej i ludowej, gdzie była znana pod takimi nazwami jak płucnik, ziele płucne lub suchotnik, co wskazuje na jej podstawowe zastosowanie: choroby układu oddechowego, zwłaszcza płuc i oskrzeli.
Zbiory miodunki przeprowadza się wczesną wiosną, gdyż gatunek rozwija zarówno liście, jak i kwiaty już na początku marca, a kończy swój żywot w maju. Z tego względu miodunka bywała też tradycyjnie składnikiem dodatkowym wzmacniających kuracji wiosennych. Surowcem leczniczym jest ziele – można używać samych liści lub całego kwitnącego ziela. Najpopularniejszą formą przyjmowania miodunki jest napar.
Miodunka plamista – charakterystyka rośliny
Niewielka bylina rozłogowa nie przekraczająca 30cm wysokości, o łodydze kanciastej, wzniesionej, pojedynczej lub słabo rozgałęzionej, silnie owłosionej. Liście o kształcie lancetowatym, na szczycie zaostrzone, również są owłosione i szorstkie w dotyku, a na całej ich powierzchni występują jasne plamki. Kłącze krótkie i silnie rozgałęzione. Kwiaty na owłosionych szypułkach, intensywnie niebieskie lub fioletowe, na początku kwitnienia czerwone, zebrane w luźny kwiatostan na szczycie łodygi.
Na kolor kwiatów ma wpływ także kwasowość gleby, za co odpowiedzialne są obecne w nich barwniki – antocyjany. Silnie miododajne kwiaty są atrakcyjnym i wczesnym pożytkiem dla pszczół, stąd nazwa współczesna. Owocem są rozłupki zebrane po 4-5 sztuk.
Substancje lecznicze i wartości odżywcze
W miodunce występują w dużych ilościach łatwo przyswajalne związki krzemu, alantoina, kleje roślinne – śluzy, garbniki, saponiny, flawonoidy (kwercetyna), antocyjany, sole mineralne, witaminy A, E, B i C.
Miodunka plamista – zastosowanie wewnętrzne
Miodunka była zawsze lubianym i skutecznym środkiem stosowanym w przypadkach schorzeń dróg oddechowych, takich jak zapalenie oskrzeli (zwłaszcza przewlekłe), zapalenie płuc, gruźlica, astma, rozedma płuc. Dzięki zawartości śluzów roślinnych, działa osłaniająco na błony śluzowe, a garbniki i saponiny odpowiadają za nasilenie odruchu wykrztuśnego.
Łagodzi objawy takie jak kaszel, chrypka, krwioplucie i nawilża błonę śluzową gardła. Stymuluje bliznowacenie uszkodzonej tkanki płucnej oraz zwapnienie ognisk gruźliczych. Ponadto tamuje krwawienia i działa ściągająco, także wewnętrzne, dlatego działa dobroczynnie również na układ pokarmowy w przypadku nieżytu lub biegunki. Używana także w profilaktyce chorób nerek, działa lekko moczopędnie. Wspomaga oczyszczanie organizmu. Zioło jest bezpieczne w stosowaniu, jednak przy przekroczeniu zalecanej dawki może spowodować zaparcia.
Zastosowanie miodunki zewnętrzne
Przyspiesza gojenie się ran, zatrzymuje krwawienie, wzmacnia i przyspiesza regenerację skóry. Działa ściągająco. Bardzo dobre zioło do pielęgnacji skóry problematycznej, ma wpływ kojący i łagodzący, pomaga w przypadku trądziku różowatowatego. Wzmacnia cebulki włosów i nadaje włosom blask. Reguluje procesy metaboliczne w komórkach skóry, dzięki czemu następuje jej odnowa.
Miodunka plamista – zbiór i suszenie
Zbiór kwitnącego ziela można rozpocząć już w marcu, samych liści – nieco później, aż do maja. Suszenie w luźnej wiązce powieszonej pod sufitem lub rozłożone cienką warstwą na papierze, w suchym i przewiewnym miejscu, w temperaturze do 35°C . Po ususzeniu surowiec należy przechowywać w szczelnie zamkniętym słoju lub torebce papierowej, w zacienionym miejscu, na przykład w szafce kuchennej.
Miodunka nadaje się do mieszanek z wieloma ziołami o podobnym działaniu, m.in.: podbiałem, przytulią, ślazem, babką płesznik, poziewnikiem, omanem, żywokostem, arcydzięglem, anyżem, tymiankiem, malwą, lebiodką i fiołkiem wonnym lub trójbarwnym.
Miodunka plamista – sposób użycia
Napar z miodunki
2 łyżeczki świeżych lub suszonych liści zalać szklanką wrzątku i parzyć przez 15 minut pod przykryciem, pić 2-3 razy dziennie. Napar można posłodzić miodem dla lepszego smaku.
Odwar z miodunki
1-2 łyżki suszonego ziela zalać szklanką wody, doprowadzić do wrzenia, gotować na małym ogniu przez 10 minut, następnie trzymać jeszcze 30 minut pod przykryciem i przecedzić. Odwar służy do przemywania skóry lub jako dodatek do kąpieli relaksacyjnej.
Tonik
100ml odwaru połączyć z 50ml octu jabłkowego. Wacikiem nasączonym tonikiem przemywać twarz i dowolne miejsca na skórze 2 razy dziennie: rano przed nałożeniem kremu, a wieczorem po zmyciu makijażu. Skóra nabierze blasku i nawilżenia, a wszystkie drobne ranki zagoją się bardzo szybko. Przechowywać w lodówce nie dłużej niż tydzień.
