Powiększona prostata, czyli nienowotworowe powiększenie gruczołu krokowego występuje u jednej trzeciej mężczyzn powyżej 50. roku życia. Narastający przerost gruczołu krokowego może bardzo utrudniać oddawanie moczu i sprawiać spory dyskomfort życiowy.
Gruczoł krokowy otacza u mężczyzn szyję pęcherza moczowego i cewkę moczową, przez którą mocz przepływa z pęcherza podczas wydalania go na zewnątrz. Dokładnie nie sprecyzowano, dlaczego ten gruczoł z wiekiem się powiększa. Według niektórych teorii przyczyną może być przewlekłe zapalenie, według innych role odgrywają czynniki dietetyczne i metaboliczne.
Powiększona prostata naciska na cewkę moczową, a przy dużym powiększeniu także na pęcherz moczowy, przez co uniemożliwia opróżnianie go do końca. Starsi mężczyźni odczuwają z tego powodu częstsze parcie na pęcherz, i trwa trochę dłużej zanim uda się oddać mocz. Leci on powoli cieńszym strumieniem, pod koniec kapie już tylko kroplami.
Gdy powiększona prostata uciska cewkę moczowa, powoduje to ból, możliwe jest też pieczenie podczas mikcji. Mocz, który nie może zostać do końca uwolniony z pęcherza zalega w nim, przez co wzrasta ryzyko powikłań: kamicy pęcherza moczowego albo zapalenia cewki moczowej. Najcięższą postacią zaburzeń odpływu moczu jest cofanie się go do nerek, co powoduje ich dysfunkcję.
Powiększona prostata – badania diagnostyczne
Do rozpoznania łagodnego powiększenia gruczołu krokowego stosuje się dwa rodzaje badań.
Pierwsze to badanie palcem przez odbytnicę. Lekarz wprowadza do odbytnicy palec w gumowej rękawiczce i określa wielkość i twardość gruczołu lub jego nierówność, mogące nasuwać podejrzenie o rozwoju raka.
Drugie, ostatnio coraz popularniejsze badanie, polega na oznaczeniu we krwi specyficznego antygenu wytwarzanego przez komórki gruczołu krokowego (PSA). Zawartość antygenu jest zwiększona u 30-50 % mężczyzn z przerostem gruczołu. Oznaczenie tego antygenu wykorzystuje się także jako test przesiewowy w rozpoznawaniu raka gruczołu krokowego. Krew do badania należy pobierać przed badaniem palcem przez odbytnicę, ponieważ uciskanie gruczołu krokowego może powodować okresowy wzrost stężenia PSA we krwi.
Do innych badań diagnostycznych zalicza się cewnikowanie pęcherza moczowego po oddaniu moczu i określenie objętości moczu zalegającego w pęcherzu, badanie ultrasonograficzne oraz cystoskopię, która polega na wprowadzeniu do pęcherza rurki zaopatrzonej w optyczny układ powiększający, umożliwiający oglądanie i ewentualne pobranie z pęcherza wycinka wykluczającego obecność nowotworu.
Powiększona prostata – leczenie
Zwykle na początku należy opanować zapalenie dróg moczowych i zaburzenia nerkowe, które często towarzyszą powiększeniu gruczołu krokowego. W razie zatrzymania odpływu moczu konieczne bywa cewnikowanie pęcherza moczowego.
Do niedawna jedynym sposobem leczenia był zabieg chirurgiczny, najczęściej przezcewkowa resekcja prostaty. Polega ona na wprowadzeniu cystoskopu przez cewkę moczową. Cystoskop jest giętkim wziernikiem zaopatrzonym w powiększający układ optyczny ze źródłem światła, umożliwiającym wprowadzenie instrumentu działającego jak nóż, którym usuwa się przerosłą tkankę prostaty.
Większość chorych poddanych tej operacji opuszcza szpital już po około 3 dniach. Zabieg zazwyczaj na długo uwalnia chorego od dolegliwości wywołanych przez przerost prostaty. Niestety, u około 10% chorych występuje impotencja, a u 60-70% wytrysk nasienia, zamiast na zewnątrz, następuje do pęcherza moczowego. Nie wpływa to na osiągnięcie orgazmu, ale prowadzi do zaburzeń płodności. W Polsce jedną z najczęściej wykonywanych operacji jest przezpęcherzowe usunięcie gruczołu krokowego.
Obecnie zmniejszenie przerosłej prostaty u niektórych chorych można uzyskać stosując długotrwałe finasteryd i tamsulozynę. Ostatnio próbuje się zabiegów polegających na rozszerzaniu części cewki moczowej uciskanej przez gruczoł krokowy, podobnie jak rozszerza się balonikiem zwężoną tętnicę (angioplastyka).
Powiększona prostata – alternatywne metody leczenia
- Ziołolecznictwo – dla złagodzenia objawów sprawdzone okazało się stosowanie mieszanek ziołowych złożonych m.in. z ziela rdestu ptasiego, koszyczka rumianku, znamion kukurydzy, korzenia biedrzeńca, liścia czarnej porzeczki, poziomki i borówki brusznicy. Zaleca się również pestki dyni lub lepiej olej z dyni w kapsułkach. Lekarze chińscy stosują m.in. Qianliekang lub Qianlietong. Lekami zalecanymi w medycynie tybetańskiej są Guyu 28, Sendu Nyikil, Basam, Rinchen, Ratna Samphel.
- Hydroterapia – ciepłe, trwające 3-10 minut, nasiadówki 2-3 razy dziennie mogą przynajmniej okresowo, przynosić ulgę. Zalecana temperatura wody to 40,5-46 °C.
- Naturopatia i leczenie dietą – uważa się, że niedobór cynku może mieć związek z zapaleniem i powiększeniem prostaty, dlatego jego przyjmowanie podobno zapobiega i łagodzi dolegliwości w przeroście gruczołu krokowego. Niektórzy dietetycy zalecają łyżeczkę oleju lnianego, z orzecha włoskiego lub z pierwiosnka dziennie. Uważa się, że spożywanie 60-120 g mleczka kokosowego ma podobne właściwości. Pożądane jest też picie 8-10 szklanek płynów dziennie. Należy jednak unikać alkoholu i kofeiny.
Chociaż nie można zapobiec powiększeniu prostaty, dobrze jest unikać leków, które nasilają dolegliwości, np. tabletki na przeziębienie i antyalergiczne mogą wywoływać zatrzymanie moczu. Podobny skutek mogą sprawić niektóre leki przeciwwrzodowe, antydepresyjne i stosowane w zespole jelita nadpobudliwego. Przy odczuciu parcia na pęcherz trzeba starać się bez zwłoki oddać mocz.
