HIV to wirus, powodującym nabyty zespół niedoboru odporności, potocznie znany jako AIDS. Cechą charakterystyczną dla patogenu jest obecność RNA (kwas rybonukleinowy) jako materiał genetyczny oraz odwrotna transkrypcja (przepisywanie informacji genetycznej) z RNA na DNA za pomocą enzymu, zwanego odwrotną transkryptazą.
Cykl replikacyjny rozpoczyna się od wiązania białka gp120 do receptora, którym jest na ogół cząsteczka CD4 występująca na powierzchni komórek gospodarza. Wspomniana cząstka CD4 obecna jest głównie na limfocytach T, które pełnię rolę pomocniczą bądź indukującą stan zapalny w naszym układzie immunologicznym. W mniejszych ilościach obecna jest także na komórkach dendrytycznych, Langerhansa, monocytach i makrofagach.
Po związaniu gp120 z receptorem CD4, białko przechodzi zmianę konformacyjną, na taką, dzięki której może z łatwością związać się z innym receptorem (generalnie system wiązania białka z receptorem działa na zasadzie klucza i zamka). Chodzi o to, że białko musi mieć odpowiednią strukturę przestrzenną, konformacyjną, by wpasować się w receptor i właściwą konstrukcję by związać się, a potem przejść do wnętrza komórki). Dzięki temu procesowi wirus może związać się z receptorami chemokin CCR5 i CXCR4.
Niebawem odsłonięciu ulega również receptor gp41, który umożliwia fuzję z błoną komórki gospodarza. W takiej sytuacji genomowe RNA wirusa, wnika do wnętrza komórki docelowej. W dalszej kolejności, enzym odwrotna transkryptaza przepisuje genomowe RNA na podwójną helisę DNA. Nowy materiał genetyczny z łatwością przedostaje się do jądra komórkowego, gdzie za pomocą integrazy (enzym kodowany przez wirusa), łączy się całkowicie przypadkowo z chromosomami gospodarza.
Materiał genetyczny pochodzący od wirusa HIV wykazuje duże powinowactwo do miejsc aktywnych genetycznie. Przez długi czas może pozostawać jednak, w postaci nieaktywnej (latentnej), aż w przypadku chwilowego osłabienia układu odpornościowego pocznie stopniowo się ujawniać. Po utworzeniu odpowiednich elementów białkowych, wirus jest składany. Dzięki takiemu podstępnemu działaniu, wirus poczyna mnożyć się wraz z każdą nową komórką układu odpornościowego człowieka.
HIV – objawy
AIDS przebiega pod postacią zakażeń oportunistycznych, mięsaka Kaposiego czy nieprawidłowości neurologicznych, chłoniak nieziarniczny, chłoniak pierwotny, zapalenie mózgu, zapalenie przełyku, leukoencefalopatia, zapalenie jelita cienkiego, kokcydiomykozy i mykobakteriozy, pleśniawki jamy ustnej. Osoba chora ma upośledzony układ odpornościowy, a więc każdą chorobę przechodzi bardzo ciężko.
W pierwszych stadiach rozwojowych dochodzi jednak, do zwykłych symptomów grypy czy przeziębienia. Pojawia się gorączka, kaszel, czasem chrypka. Zwykle utrzymuje się jednak, dłużej niż 2 tygodnie. Najbardziej charakterystycznym schorzeniem jest mięsak Kaposiego. Czasami pojawia się też szybkie chudnięcie czy utrata apetytu, albo rzadkie chłoniaki (Burkitta czy niezróżnicowane chłoniaki non-Hodgkin).
W chwili rozpoznania obecności wirusa HIV stwierdza się na ogół: biegunki, niski poziom albumin we krwi < 2g/dl, objawy neurologiczne lub psychiatryczne: demencja, dyzatria (zaburzenia mowy wynikające z zaburzeń w aparacie mowy, np. zajęcia przez zakażenie pochodzenia mykologicznego), porażenia, napady padaczkowe, niska saturacja (ok 55 mmHg, podczas gdy prawidłowa waha się w przedziale 95-99 mmHg), niski hematokryt (objętość skoagulowanych erytrocytów w porównaniu do wszystkich elementów morfotycznych krwi), niski poziom krwinek białych (limfocyty, leukocyty), małopłytkowość (niski poziom trombocytów, odpowiedzialnych za krzepnięcie).
Stopień zaawansowania choroby ocenia się na podstawie badań krwi i objawów. Za stan bardzo ciężki przyjmuje się formę choroby, gdzie wystąpił mięsak Kaposiego bądź chłoniak, umiarkowany występuje wtedy, gdy wykryta zostanie kandydoza przełyku, ograniczony wyłącznie do skóry mięsak Kaposiego, zapalenie płuc wywołane P.carinii, gruźlica poza-płucna, leukoplakia włochata jamy ustnej. Ryzyko wzrasta wraz z wykryciem kolejnego zakażenia.
Dobrze wiedzieć, że istnieją 2 rodzaje wirusa, które posiadają homologiczne w 40-60% RNA. HIV-1 występuje w kilkunastu genotypach, a ponadto w latach ubiegłych wykazano obecność genotypów mieszanych, o mozaikowej strukturze genetycznej. Zakażenia HIV-2 występują przede wszystkim w Afryce Zachodniej, jego infekcyjność o ok. 5-8 razy mniejsza niż w przypadku HIV-1. Powoduje mniejszą wiremię i mniejszą dynamikę rozwojową. Wiele osób jest jednocześnie zakażonych zarówno HIV-1, jak i HIV-2.
HIV – diagnostyka i leczenie
Wirus HIV należy do grupy tzw. retrowirusów, które bardzo umiejętnie atakują organizm człowieka. Z łatwością przenikają do komórek odpornościowych, by tam wklonować swój materiał genetyczny do organizmu gospodarza. Dzięki temu, elementy składowe patogenu będą mnożyły się nieustannie, wraz z komórkami odpornościowymi. Mimo wieloletnich badań, nie udało się znaleźć sposobu na wyeliminowanie zakażenia. Leczenie polega wyłącznie na hamowaniu objawów i podawaniu leków przeciwbólowych.
Diagnostyka polega na stwierdzaniu obecności markerów lub przeciwciał. W tym celu stosuje się testy diagnostyczne i przesiewowe. Testy przesiewowe opierają się na popularnej metodzie ELISA. Są niezwykle czułe i umożliwiają wykrycie zarówno wirusa HIV-1, jak i HIV-2 oraz mieszańców.
HIV – Kto może czuć się zagrożony?
Na zakażenie narażone są osoby, które mają kontakt z materiałem zakaźnym (nasienie, krew). Wystarczy zakłuć się tą samą igłą. Ponadto, w celu ochrony należny unikać stosunków seksualnych z osobami napotkanymi przygodnie. Prezerwatywa nigdy nie daje 100% pewności. Wirusem nie można zakazić się przez używanie wspólnych sztućców czy podanie ręki, pod warunkiem, że na przedmiotach tych, nie znalazł się materiał zakaźny pochodzący od pacjenta (krwawienie z jamy ustnej itp.).
