Ospa wietrzna to choroba zakaźna wywołana przez wirusa ospy wietrznej VZV (Varicella-zoster virus – VZV) i półpaśca. Jest najpopularniejszą chorobą zakaźną charakterystyczną szczególne u dzieci w okresie wczesnoszkolnym. Występuje na całym świecie. Szacuje się, że około 95% populacji ludzi w Polsce prędzej czy później zachoruje na ospę wietrzną a 5% jest zagrożona.
Ospa wietrzna jest chorobą dosyć łagodną i przebiegającą bez większych problemów. Powikłania mogą pojawić się częściej u nastolatków po 16 roku życia oraz osób dorosłych. Zagrożenie zarażeniem występuje od pierwszego dnia przed pojawieniem się wysypki aż do przyschnięcie pęcherzyków. Ważne, aby chorego odizolować w tym czasie od otoczenia, a szczególnie od rówieśników i osób, które wcześniej nie przebyły tej choroby.
Ospa wietrzna – przyczyny
Przyczyną choroby jest wirus ospy wietrznej i półpaśca (Varicella-zoster virus – VZV). Przenosi się drogą powietrzno-kropelkową, czyli poprzez bezpośredni kontakt, na ubraniach czy pościeli, dlatego przebywanie w otoczeniu osób chorych może spowodować zakażenie.
Ospa wietrzna – objawy
Najczęstszymi objawami ospy wietrznej są :
- złe samopoczucie
- gorączka nawet do 40 stopni
- bóle głowy
- wysypka
- bóle mięśni
- biegunka
- temperatura
Najbardziej charakterystycznym objawem jest wysypka na całym ciele zamieniająca się w pęcherzyki, a potem w krostki. Wysypka powoduje swędzenie i ważne jest, aby jej nie drapać. Nadmierne drapanie może spowodować pozostanie na ciele blizn.
Należy pamiętać, aby od razu po wystąpieniu objawów udać się z chorym do lekarza, który zadecyduje o leczeniu. W niektórych przypadkach potrzebna będzie hospitalizacja i odizolowanie.
Rozpoznanie ospy wietrznej jest stawiane na podstawie typowego obrazu klinicznego choroby i badania dodatkowe zwykle nie są potrzebne. Badania pomocnicze znajdują zastosowanie u chorych z zaburzeniami odporności oraz u kobiet w ciąży, ponieważ w tej grupie chorych istotne jest wdrożenie leczenia przyczynowego.
Ospa wietrzna – leczenie
Leczenie ospy wietrznej jest objawowe. Ogranicza się do obniżenia temperatury ciała oraz stosowaniu preparatów przeciwświądowych. Z reguły odbywa się w domu, tylko w niektórych sytuacjach zalecana jest hospitalizacja pacjenta.
Dla łagodzenia i skrócenia przebiegu choroby zaleca się również:
- wietrzenie pomieszczenia
- codzienna zmiana pościeli oraz ubrania
- codzienne kąpiele, które przynoszą ulgę
- spokój
- nawadnianie oraz dieta
- okłady z rumianku, podawanie wapna
Leczenie przyczynowe jest stosowane w przypadku ciężkiego przebiegu choroby, u chorych z zaburzeniami odporności, w przypadku powikłań oraz u chorych w grupie ryzyka wystąpienia powikłań ospy wietrznej. Lekiem pierwszego rzutu jest acyklowir doustnie lub dożylnie zależy od poziomu występujących objawów. Acyklowir jest to lek przeciwwirusowy blokujący jeden z enzymów wirusa, hamujący dalszą replikację i skracający dalszy przebieg choroby.
Ospa wietrzna – powikłania
Najczęstsze powikłania ospy wietrznej:
- wtórne zakażenie bakteryjne skóry (blizny)
- zapalenie ucha środkowego
- zapalenie płuc
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
- małopłytkowość
- zapalenie wątroby, nerek, stawów
- zapalenie móżdżku
- zapalenie mięśnia sercowego
U osób szczególnie z niską odpornością może powodować śmierć, natomiast bardzo rzadko to się zdarza.
Co ciekawe po przebyciu choroby wytwarza się w naszym organizmie stała odporność, dzięki czemu zachorowanie występuje tylko raz w życiu. Natomiast wirus jest utajony w naszych nerwach i może w przyszłości powodować wystąpienie półpaśca. Półpasiec jest charakterystyczną przypadłością przeważnie u osób starszych. Występuje po jednej stronie ciała i obejmuje ból nerwów oraz zmiany skórne, zazwyczaj w okolicach twarzy oraz klatki piersiowej.
W przypadku łagodnego przebiegu choroby dalsza konsultacja z lekarzem nie jest potrzebna, natomiast osoby, które doznały powikłań muszą być pod stałą kontrolą specjalisty między innymi okulisty, neurologa czy kardiologa.
Ospa wietrzna – przeciwdziałanie
Przede wszystkim należy unikać przebywania w otoczeniu osób zakażonych. Zalecana jest także szczepionka przeciwko ospie wietrznej szczególnie dla dzieci w okresie wczesnoszkolnym. W niektórych krajach jest ona obowiązkowa natomiast w Polsce proponuje się ją osobą, których choroba nie dotknęła szczególnie kobiet planujących ciążę. Co istotne, w przypadku zaszczepienia do 72 godzin po bliskim kontakcie z osobą zakażoną możemy ustrzec się choroby lub przynajmniej załagodzić jej skutkom. Przyjmowanie szczepionki niestety nie daje 100% pewności uchronienia od zachorowania.
Ospa wietrzna u kobiet w ciąży
W tym przypadku zagrożona jest kobieta oraz płód. Leczenie ospy w ciąży zależy od tego, w którym tygodniu ciąży doszło do zakażenia wirusem ospy.
- przy zakażeniu do 20 tygodnia ciąży – nie podaje się immunoglobuliny
- przy zakażeniu pomiędzy 30 a 5 dniem przed porodem – podaje się immunoglobulinę przeciw ospie wietrznej
- przy zakażeniu okołoporodowym czyli od 4 dni przed do 2 dni po porodzie podaje się immunoglobulinę zarówno matce jak i noworodkowi. Niestety w przypadku nie podania immunoglobuliny 30% noworodków umiera.
