zespół Angelmana zespół Angelmana zespół Angelmana

Zespół Angelmana (ang. Angelman Syndrome, AS) jest rzadko występującą chorobą genetyczną, związaną z zaburzeniem rozwoju i funkcji ośrodkowego układu nerwowego. Cechuje go upośledzenie rozwoju umysłowego, bardzo słaby rozwój mowy, gwałtowne ruchy nieuzasadnione sytuacją, charakterystyczny chód, nienaturalne napady śmiechu oraz dysmorfia twarzy. Choroba ta otrzymała swą nazwę od nazwiska lekarza Harrego Angelmana, który opisał ją w 1965 roku. Pierwotnie nazwał ją syndromem ‘dzieci marionetki’, nawiązując do objawów behawioralnych tego zespołu, a zainspirował go do tego obraz włoskiego malarza zatytułowany ‘Chłopiec z marionetką’. Jeszcze inaczej określana jest przez wzgląd na swoje objawy zespołem szczęśliwej kukiełki (happy puppet syndrome).

AS bywa niekiedy mylony w początkowym rozpoznaniu z dziecięcym porażeniem mózgowym lub autyzmem, toteż wymaga szczegółowej diagnozy na podstawie wyżej wymienionych objawów oraz badania genetycznego.

Częstość występowania zespołu Angelmana szacuje się na 1:10000 do 1 na 20000 urodzeń (około 20 urodzeń rocznie w Polsce). Rzadko zmiany genetyczne odpowiedzialne za zespół Angelmana mogą być dziedziczone. Podwyższone ryzyko urodzenia kolejnego chorego dziecka mają matki nosicielki zrównoważonej aberracji obejmującej region 15q11-q13. Ryzyko powtórzenia choroby u kolejnego dziecka, gdy u pierwszego stwierdzono AS wynosi mniej niż 1%.

Pierwsze objawy AS, wystÄ™pujÄ… po 6. miesiÄ…cu życia, a diagnozowany jest dopiero w wieku przedszkolnym – od 2. do 5. roku życia, kiedy to objawy zespoÅ‚u sÄ… najpeÅ‚niej wyrażone.

Co wywołuje zespół Angelmana?

Kliknij "Polub tę stronę", a będziesz na bieżąco z najnowszymi artykułami.

Molekularnym podłożem zespołu Angelmana jest delecja, czyli utrata fragmentu chromosomu 15 pochodzącego od matki. Ze względu na to, że odpowiadający mu obszar na 15 chromosomie homologicznym pochodzącym od ojca podlega tzw. piętnowaniu genetycznemu, które wyłącza obecne w tym regionie geny, dochodzi do sytuacji braku funkcjonalnych genów w kluczowym miejscu w obu chromosomach 15 (ojcowskim i matczynym).

Gen warunkujący wystąpienie cech zespołu Angelmana koduje ligazę ubikwityny, enzymu biorącego udział w komórkowym szlaku prowadzącym do degradacji zużytych białek (tzw. szlak proteolityczny). W swoistych regionach prawidłowo rozwijającego się mózgu gen ten, określany jako UBE3A, spełnia swą funkcję, podlegając ekspresji na matczynym chromosomie 15. W zespole Angelmana natomiast UBE3A, z wyżej wymienionych przyczyn, nie podlega ekspresji w tych obszarach mózgu, co prowadzi do rozwoju szeregu zaburzeń neurologicznych.

Inną, rzadziej występującą przyczyną AS, jest disomia jednorodzicielska. W tym wypadku chory dziedziczy oba chromosomy 15. od ojca (każdy z nich jest piętnowany genetycznie w regionie krytycznym).

Diagnostyka i objawy zespołu Angelmana

Noworodki z zespołem Angelmana zwykle nie wykazują żadnych odchyleń od normy. Dzieci rodzą się w terminie, mają prawidłową masę. Długość ciała, obwody główki i klatki piersiowej także są w normie.

Objawy w pierwszych sześciu miesiącach:

  • zaburzony jest odruch ssania i poÅ‚ykania, przez co bardzo utrudnione jest karmienie piersiÄ…
  • dziecko wymiotuje po posiÅ‚kach, stwierdza siÄ™ refluks żołądkowo-przeÅ‚ykowy. CofniÄ™ta treść pokarmowa ulewa siÄ™ czÄ™sto przez nos, co powoduje krztuszenie siÄ™ i nawracajÄ…ce zapalenia dróg oddechowych.
  • dziecko sprawia wrażenie nadmiernie spokojnego i cichego
  • jego ciaÅ‚o jest wiotkie, wystÄ™puje hipotonia, wyczuwalne jest też lekkie drżenie caÅ‚ego ciaÅ‚a
  • sÅ‚aby jest przyrost masy ciaÅ‚a
  • skolioza jest wrodzona lub rozwija siÄ™ potem
  • może wystÄ™pować oczoplÄ…s
  • pierwszy uÅ›miech pojawia siÄ™ we wÅ‚aÅ›ciwym czasie (4 – 6 tydzieÅ„ życia) i wystÄ™puje czÄ™sto (ok. 10 tygodnia życia) w postaci Å‚atwego do sprowokowania chichotu, jednak trudnego do pohamowania

Objawy po szóstym miesiącu:

  • ujawniajÄ… siÄ™ zaburzenia rozwoju psychoruchowego (u niektórych chorych rozwój psychoruchowy do koÅ„ca 1 roku życia wydaje siÄ™ być prawidÅ‚owy)
  • gÅ‚owa dziecka jest maÅ‚a i krótka
  • nabywanie umiejÄ™tnoÅ›ci mowy jest bardzo ograniczone lub nie wystÄ™puje wcale. Dzieci posÅ‚ugujÄ… siÄ™ tylko kilkoma wyrazami lub nie mówiÄ… w ogóle (30%), natomiast wyksztaÅ‚cajÄ… formy komunikacji za pomocÄ… gestów
  • utrzymuje siÄ™ wiotkość mięśni tuÅ‚owia, natomiast mięśnie nóg i rÄ…k majÄ… zwiÄ™kszone napiÄ™cie spastyczne
  • ruchy sÄ… nieskoordynowane, mimowolne, dziecku drżą nogi, nie potrafi ono utrzymać równowagi
  • charakterystyczny sposób siedzenia dla dzieci z AS to szeroko rozstawione i sztywne nogi oraz podpieranie siÄ™ jednÄ… rÄ™kÄ… (wiotkie mięśnie tuÅ‚owia nie sÄ… w stanie utrzymać dziecka bez podparcia). ZaczynajÄ… siadać miÄ™dzy 1 a 3 rokiem życia.
  • zamiast raczkowania dzieci z AS czoÅ‚gajÄ… siÄ™ lub przemieszczajÄ… siÄ™ na poÅ›ladkach
  • samodzielnie chodzić zaczynajÄ… w wieku 1,5 do 7 lat, najczęściej okoÅ‚o 5. roku życia. Chód jest ataktyczny (chwiejny), na szeroko rozstawionych, sztywnych nogach
  • dziecko trzyma stale jÄ™zyk miÄ™dzy zÄ™bami, z wiekiem wysuwa go na usta, a nawet na brodÄ™
  • z wiekiem nasila siÄ™ prognatyzm (nadmiernie wysuniÄ™ta szczÄ™ka)
  • rysy twarzy pozostajÄ… delikatne, możliwa jest hipoplazja centralnej części twarzy (niedostateczne wyksztaÅ‚cenie), mimo cech ‘twarzy Angelmana’ widoczne jest normalne podobieÅ„stwo dziecka do rodziców
  • zÄ™by sÄ… szeroko rozstawione i majÄ… starte powierzchnie przez stale wysuniÄ™ty jÄ™zyk
  • czÄ™sta jest hipopigmentacja – tÄ™czówki oczu sÄ… jasne z powodu niedoboru barwnika, jasne sÄ… też skóra i wÅ‚osy dziecka, dlatego może ono być nadwrażliwe na sÅ‚oÅ„ce
  • oczy sÄ… głęboko i szeroko osadzone, czÄ™sto z towarzyszÄ…cym zezem
  • wystÄ™pujÄ… napady padaczkowe ze zmianami w EEG
  • chorzy cierpiÄ… na niepeÅ‚nosprawność umysÅ‚owÄ… różnego stopnia
  • okoÅ‚o jedna trzecia dzieci nie chodzi z powodu nie możliwej do leczenia skoliozy (bocznego skrzywienia krÄ™gosÅ‚upa), nasilonej wiotkoÅ›ci tuÅ‚owia i spastycznoÅ›ci koÅ„czyn dolnych. W przypadku braku rehabilitacji nastÄ™puje progres przykurczy podkolanowych i skoliozy
  • nieadekwatnemu do sytuacji, niekontrolowanemu Å›miechowi mogÄ… towarzyszyć gwaÅ‚towne ruchy rÄ…k, ogólnie dzieci sprawiajÄ… wrażenie zadowolonych i uÅ›miechniÄ™tych, sÄ… towarzyskie
  • chorzy na zespół Angelmana Å›piÄ… od 1 do 3 godzin krócej, potrzebujÄ… mniej snu
  • dzieci fascynujÄ… siÄ™ wodÄ…, kolorowymi Å›wiateÅ‚kami, szeleszczÄ…cym dźwiÄ™kami

Zespół Angelmana – rokowania i leczenie

Główne problemy dorosłych osób z AS są kontynuacją problemów występujących w dzieciństwie. Młodzi dorośli z zespołem Angelmana robią postępy, gdy są poddawani stałej terapii i nauce. Nie wykazują tendencji do regresu. Najważniejsza jest stała fizjoterapia. Większość nierehabilitowanych systematycznie chorych ok. 20 r.ż. nie chodzi z powodu utrwalenia się przykurczów w stawach kolanowych oraz znacznego stopnia skrzywienia kręgosłupa. Możliwie jak najwcześniej należy umożliwić dzieciom korzystanie ze specjalnych pomocy pozwalających rozwijać komunikację alternatywną.

Choć obecnie jest nieuleczalny, trwają badania nad metodami leczenia i łagodzenia objawów zespołu Angelmana.

5/5 - (688 votes)
ładowanie...