Komosa piżmiowa (Dysphania ambrosioides) jest byliną z rodziny komosowatych. Jest rośliną jednoroczną. Pochodzi ze środkowej oraz północnej części Meksyku, jednak popularna jest także w Stanach Zjednoczonych. Komosa piżmowa w Polsce oraz w całej Europie jest rośliną uprawną, jednak nie jest zbyt popularną rośliną uprawną. Czasami zauważa się jej zdziczałe formy, najczęściej w opustoszałych ogrodach. Rośnie głównie w miejscach ruderalnych, czyli na przydrożach, śmietniskach oraz rowach.
Komosa piżmowa była głównym składnikiem kulinarnym Majów oraz plemion zamieszkujących Gwatemalę i półwysep Jukatan. Głównie roślina ta była używana do robienia herbat, jednak z upływem czasu zaczęto zauważać jej lecznicze właściwości.
Łodyga komosy piżmowej jest stosunkowo gruba oraz lekko rozgałęziona. Łodyga wznosi się do góry. Na całej długości pokryta jest lepka oraz pokryta gruczołowymi włoskami. We wczesnym okresie wzrostu, liście komosy piżmowej są drobne, lekko wystrzępione oraz posiadają zieloną barwę. Liście przyjmują lancetowaty kształt oraz podobnie jak łodyga – są lepkie oraz pokryte gruczołowymi włoskami (na spodniej stronie). Górne liście różnią się od reszty, ponieważ są lekko ząbkowane. Komosa piżmowa posiada drobne oraz zielonkawe kwiaty, wyrastające w kłębikach. Kwiat komosy piżmowej kwitnie od czerwca do lipca.
Roślina te jest wiatropylna. Owocami byliny są orzechy, które posiadają niewielkie rozmiary oraz są spłaszczone. Orzechy te są otoczone okwiatem. Cała roślina wytwarza interesujący, cytrynowy zapach. Mimo jej cytrynowego zapachu, komosa piżmowa jest rośliną trującą, głównie przez jej pędy nadziemne oraz owoce. Wydzielają one trujące, zarówno dla zwierząt jak i ludzi olejki eteryczne.
Komosa piżmiowa – właściwości lecznicze
Mimo, iż komosa piżmowa jest rośliną trującą, zawierając w sobie śladowe ilości olejków eterycznych (mniej niż 1%), w skład którego wchodzą takie substancje jak askarydol, limonenon oraz inne terpeny, jest również stosowany w lecznictwie. Wspominany olejek eteryczny ma działanie przeciwrobaczycowe. Dzięki temu potrafi zwalczyć owsiki, glistę ludzką czy tęgoryjce dwunastnicy.
Olejek paraliżując mięśnie robaków, umożliwia ich wydalanie razem z kałem. Roślina, a głównie surowiec leczniczy, czyli liście, kwiaty oraz owoce, zawiera duże ilości monoterpenów oraz jej pochodnych. To właśnie dzięki monoterpenów, komosa piżmowa uzyskuje swój charakterystyczny, silny zapach. Ponadto, komosa piżmowa posiada w sobie takie cenne składniki, jak wapń, żelazo, fosfor, witaminę A, witaminę C i niacynę. Roślina ta również charakteryzuje się swoim działaniem antyoksydacyjnym. Komosa piżmowa ma również udowodnione właściwości przeciwgrzybiczne.
Komosa piżmiowa – zastosowanie
Komosa piżmowa, dawniej była wykorzystywana głównie do robienia herbat, ponieważ świeżą roślinę charakteryzuje mocny zapach oraz gorzkawy posmak. Suszone ziele komosy piżmowe nie wykazuje już tak silnych zapachów. Komosa piżmowa jest dobrą przyprawą, która głównie w Meksyku dodawana jest do wielu potraw. Komponuje się również dobrze z wieloma innymi przyprawami, na przykład kolendrą.
Komosa piżmowa głównie jest przyprawiana do fasoli, ponieważ roślina ta dobrze zapobiega wzdęciom. Ziele komosy ponadto posiada właściwości broniące przed pasożytami. Komosa piżmowa jest również cenną rośliną w leczeniu czerwonki. Komosa piżmowa ma również działanie przyspieszające przemianę materii, przez co wpływa na szybsze przyniesienie ulgi podczas różnych zakażeń. Komosa piżmowa pomaga również przy bolesnych miesiączkach.
Co ciekawe, komosa piżmowa również wchodziła w skład kosmetyków, jednak aktualnie zabroniona jest produkcja kosmetyków z tym składnikiem. Warto zatem zwrócić uwagę na skład starych kosmetyków, które mogą zalegać u nas w domach i zwiększyć swoją ostrożność.
Komosa piżmiowa – sposób użycia
W stanie świeżym, komosa była używana głównie to przyprawiania zup oraz innych potraw. Wspomaga ona układ trawienny oraz przeciwdziała bakterią zalegającym wewnątrz organizmu. Do stosowania świeżej komosy piżmowej jako przyprawy skłaniają również jej właściwości przeciwwzdymające.
Dawniej, ziele komosy piżmowej było wykorzystywane jako napar. Napar ten leczy dolegliwości związane z chorobą skóry oraz chorób wenerycznych. Mimo, iż napar ma udowodnione właściwości lecznicze, to nie powinien być stosowany, ponieważ występują kłopoty z ustaleniem odpowiedniej dawki. Nie wiemy bowiem ile olejku lub askarydolu jest w danym zielu. Ten fakt niestety sprzyja mniejszemu zainteresowaniu komosą piżmową w oficjalnej medycynie.
Napar jednak można przygotować, jednak trzeba być bardzo ostrożnym w jego dawkowaniu. Doświadczeni lekarze zalecają, aby wykorzystać najwyżej jedną łyżkę wysuszonego ziela (ziele powinno być zebrane w czasie kwitnienia) na około 200-220 mililitrów wrzącej wody. Ziele takie w połączeniu z wrzącą wodą, należy parzyć przez około 30 minut, a następnie przecedzić. Napar stosujemy doustnie, w jednej dawce około 100 mililitrów. Stosujemy dwa razy dziennie, najlepiej rano oraz wieczorem. Co ważne, po godzinie od spożycia naparu z komosy piżmowej, należy obowiązkowo zażyć lek przeczyszczający solny (sole przeczyszczające).
