Świerzbnica polna (Knautia arvensis) jest byliną pochodzącą z rodziny szczeciowatych. Świerzbnica pochodzi głównie z terenów Europy, oraz z zachodnich terenów Syberii oraz Kazachstanu. Gatunek zawleczony do Ameryki Północnej. W Polsce roślina ta występuje bardzo licznie. Lubi gleby lekkie oraz gliniaste, oraz gleby wapienne. Głównie rośnie na uboczach oraz na obrzeżach lasów. Przez rolników uważana za chwast, ponieważ bylina ta lubi wyrastać pomiędzy uprawami. Mimo, iż jest uważana za chwast, usunięcie jej nie jest trudne – nie trzeba używać do tego środków chemicznych. Jest rośliną dwuletnią.
Świerzbnica polna posiada wzniesioną oraz prostą łodygę. Jest całkowicie owłosiona, a w dolnej części łodygi posiada skierowane w dół szczecinki. Łodyga ta osiąga 60-70 centymetrów wysokości. Liście posiadają ulistnienie naprzemianległe. Są gęsto owłosione oraz posiadają szarozielony kolor. Kwiaty świerzbnicy polnej mają charakter wargowy. Kwiatostan tej byliny jest barwy niebiesko-fioletowej, czerwonawej oraz białej. Kwiaty zebrane są w półkoliste koszyczki. Wewnętrzne kwiaty świerzbnicy są większe, o niejednakowych płatkach. Roślina ta kwitnie od lipca do września. Świerzbnica polna zapylana jest głownie przez owady oraz motyle. Korzeń posiada rozgałęzione kłącze, rozrastające się nawet do jednego metra.
Roślina ta uważana powszechnie za chwast, ma jednak ciekawe właściwości lecznicze.
Świerzbnica polna – właściwości lecznicze
Głównym surowcem świerzbnicy polnej jest jej korzeń oraz ziele. Zawierają cenne saponiny, kwas kawowy oraz garbniki. Posiada także alkaloidy, które mają właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwbólowe. Bylina ta zawiera także związki irydoidowe związki chromogenne, fenolokwasy, fitosterole i flawonoidy. Fitosterole są odpowiedzialne między innymi za dbanie o poprawny poziom cholesterolu we krwi. Kwas pomolowy oraz ursolowy świerzbnicy polnej hamuje rozwój nowotworów, wzbudza apoptozę (śmierci) komórek rakowych, hamuje podziały komórkowe, a przy tym uszkadza komórki bakterii oraz grzybów. Świerzbnica polna charakteryzuje się również swoimi właściwościami cytostatycznymi oraz cytotksycznimi.
Świerzbnica polna – zastosowanie
Świerzbnica polna bardzo dobrze zapobiegam toksycznym uszkodzeniom wątroby. Roślina ta działa uspokajająco na cały organizm, dlatego polecana jest osobom nerwicowym oraz przeżywającym nadmierny stres. Bylica działa rozkurczowo oraz rozszerza węzły chłonne. Odwar ze świerzbnicy polnej używać można zewnętrznie, na wszelakie zapalenia skóry oraz wypryski, świerzb, owrzodzenia czy grzybicę.
Świerzbnica polna skutecznie zapobiega dusznicy. Jak wcześniej wspomniano, roślina ta jest dobrym wyborem w zwalczaniu cholesterolu we krwi, a więc polecana jest ona osobom otyłym oraz miażdżycowym. Wewnętrznie świerzbnica polna jest zalecana podczas kaszlu, zapaleniu gardła, oskrzeli oraz zatok i zapaleniu opłucnej.
Świerzbnica polna – sposób użycia
Głównym surowcem, który należy przygotować do stworzenia preparatów ze świerzbnicy polnej jest kwitnące ziele oraz kłącze z korzeniami. Ziele to należy osuszyć w ciemnym pomieszczeniu, najlepiej w temperaturze około 40 stopni Celsjusza. Kłącza należy dobrze umyć oraz podsuszyć, tym razem w temperaturze nieznacznie wyższej, najlepiej w około 50 stopniach Celsjusza. Nadmiar przygotowanego ziela oraz korzenia należy przechowywać w światłoszczelnych opakowaniach, ponieważ te składniki świerzbnicy polnej są wrażliwe na światło słoneczne. Tak przygotowane ziele można zastosować przy robieniu nalewki lub intraktu ze świerzbnicy polnej. Ziele należy zalać alkoholem 50% i poczekać około tygodnia, aby przebiegł odpowiedni proces. Po tym okresie nalewkę należy przefiltrować.
Przy nieżytach oraz infekcjach układu oddechowego lub infekcjach układu pokarmowego, taki preparat zaleca się stosować dwa razy dziennie, w dawce około 5 mililitrów nalewki, przez okres do 3 tygodni. Jeżeli wcześniej podane dolegliwości powtarzają się po zakończeniu stosowania nalewki ze świerzbnicy polnej, proces ten należy powtarzać co dwa lub trzy miesiące. Nalewka może służyć równie dobrze do przemywania ran oraz schorzałych miejsc.
Ze świerzbnicy polnej możemy zrobimy również odwar. W tym celu należy przygotować dwie łyżki wcześniej wysuszonego ziela, lub kłącza (ziele lub kłącze może być świeże). Substancje te należy zalać wodą w ilości około dwóch zwykłych szklanek. Następnie tak przygotowany preparat należy gotować na małym ogniu aż do wrzenia. Gotować należy zawsze pod przykryciem, na około 10-15 minut, a następnie preparat należy odstawić na około 30 minut, później przecedzić. Tak przygotowany odwar należy spożywać małymi porcjami. Odwar można stosować także do okładów, płukanek. Doustnie odwar można stosować do dwóch tygodni. Kurację, podobnie jak przy nalewce, można powtarzać co dwa/trzy miesiące, jeżeli wypisane wcześniej dolegliwości powtarzają się.
Ziela Świerzbnicy polnej jednak nie trzeba suszyć, ponieważ można użyć świeżego ziela, do zrobienia alkoholatury. Świeżo zebrane ziele należy zalać 50-60% alkoholem, co ważne, musi być on gorący (najlepiej wrzący).
