Spirometria to standardowe badanie zalecane osobom z zaburzeniami czynności układu oddechowego. Pełni kluczową rolę zarówno w diagnostyce, jak i w monitorowaniu leczenia chorób płuc. Pozwala na wczesne wykrywanie tych schorzeń u pacjentów z grupy podwyższonego ryzyka. Jakie objawy powinny skłonić do wykonania spirometrii? O czym należy pamiętać przed badaniem wydolności płuc? Odpowiadamy.
Dla kogo przeznaczone jest badanie spirometryczne?
Spirometria jest badaniem czynnościowym, które przeprowadza się w celu zmierzenia objętości i pojemności płuc, prędkości przepływu powietrza podczas wdechu i wydechu oraz innych parametrów oddechowych. Ma szerokie zastosowanie kliniczne. Jest bezinwazyjna i bezbolesna. Wymienia się ją wśród podstawowych badań profilaktycznych dla palaczy i osób narażonych na wdychanie zanieczyszczonego powietrza, np. w miejscu pracy. Po 40. roku życia spirometrię powinno się wykonywać profilaktycznie co najmniej raz na dwa lata, zwłaszcza w przypadku występowania niepokojących objawów:
- przewlekłego kaszlu,
- świszczącego oddechu,
- duszności,
- bólu w klatce piersiowej,
- słabej tolerancji wysiłkowej,
- zmian osłuchowych w płucach,
- nawracających infekcji górnych dróg oddechowych,
- sinoniebieskiego zabarwienia skóry i/lub błon śluzowych (sinicy),
- palców pałeczkowatych.
Badanie spirometryczne służy diagnostyce i monitorowaniu leczenia takich chorób jak:
- astma oskrzelowa,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- choroba Besniera-Boecka-Schaumanna,
- włóknienie płuc i inne choroby śródmiąższowe,
- pylica płuc,
- mukowiscydoza
Spirometrię przeprowadza się również po przebytej chorobie COVID-19, po przeszczepie płuc lub przed niektórymi operacjami (w celu oceny ryzyka związanego z zabiegiem). Poza tym ma ona istotne znaczenie w medycynie sportowej. Jest badaniem wymaganym w orzecznictwie sportowo-lekarskim np. dla płetwonurków.
Jak przygotować się do spirometrii?
Przygotowania do spirometrii należy rozpocząć od kilku godzin do doby przed badaniem. Dotyczy to osób przyjmujących leki, które mogą zafałszować wynik próby wydolnościowej (szczególnie leki przeciwcholinergiczne i β2-mimetyki). Kuracja tymi preparatami powinna zostać przerwana z odpowiednim wyprzedzeniem i w porozumieniu z lekarzem. Modyfikacja leczenia farmakologicznego ma szczególne znaczenie w przypadku wykonywania spirometrii z próbą rozkurczową, podczas której inhaluje się lek rozszerzający oskrzela.
Dodatkowo ważne jest zaprzestanie:
- palenia tytoniu (24 godz. przed badaniem),
- picia alkoholu, kawy i mocnej herbaty (4 godz. przed badaniem),
- spożywania obfitych posiłków (2 godz. przed badaniem),
- podejmowania intensywnego wysiłku fizycznego (30 min przed badaniem).
Na badanie spirometryczne najlepiej założyć wygodne ubrania, które nie krępują ruchów (zwłaszcza w okolicach brzucha i klatki piersiowej) oraz umożliwiają swobodne oddychanie. Aby wynik był miarodajny, trzeba zgłosić się na spirometrię bez cech infekcji i być gotowym na ścisłą współpracę z osobą wykonującą badanie, która na bieżąco instruuje pacjenta.
Należy również pamiętać o zachowaniu zasad bezpieczeństwa, ponieważ istnieją pewne przeciwwskazania dotyczące tej procedury medycznej. Podczas spirometrii dochodzi do gwałtownych zmian ciśnienia, dlatego nie należy przeprowadzać jej u osób tuż po zabiegu chirurgicznym, operacji zaćmy, zawale, udarze, jak również u pacjentów ze znacznym nadciśnieniem tętniczym, podwyższonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym, odmą opłucnową czy tętniakiem, który może pęknąć podczas wysiłku. Wymienione przypadki wymagają zgody lekarza na przeprowadzenie badania.
