Szczaw zwyczajny (łac. Rumex acetosa) jest wciąż niedoceniany w Polsce. Wbrew pozorom, znajduje on zastosowanie nie tylko w kuchni. Mało kto wie, że ta roślina skrywa w sobie wiele cennych właściwości leczniczych. Szczaw zwyczajny może okazać się bardzo pomocny przy wielu różnych dolegliwościach, m.in. biegunce.
Szczaw zwyczajny – właściwości lecznicze
Szczaw zwyczajny zawiera bardzo duże ilości garbników, dlatego chętnie wykorzystywany jest przede wszystkim w pediatrii, w celu leczenia biegunki. Może on zmniejszać nasilenie tej dolegliwości lub też całkowicie ją hamować. Dzieje się tak, ponieważ garbniki oddziałują na błonę śluzową jelita grubego.
Współczesna fitoterapia wykorzystuje także szczaw w celu pobudzania apetytu. Do tego najczęściej stosuje się sok ze świeżych liści albo napar. Zmiażdżone, świeże liście rośliny można także przykładać do skóry w miejscu obrzęku lub stłuczenia.
Dawniej szczaw był bardzo często wykorzystywany przy wielu innych chorobach. Zalecano go przy bolesnym ząbkowaniu, wrzodach, zaparciach czy zaburzeniach w wydzielaniu żółci (o czym pisał już sam Hipokrates). W medycynie ludowej ta roślina sprawdzała się również przy anemii, szkorbucie, czerwonce oraz zastojom żółci. Współczesna homeopatia wykorzystuje ją natomiast do leczenia astmy, gruźlicy, zapalenia gardła oraz grypy.
Szczaw zwyczajny – zastosowanie
Szczaw zwyczajny należy do rodziny rdestowatych. Można go znaleźć nie tylko na terenie całej Europy, ale także w Azji i Afryce Północnej. Jego liście mają charakterystyczny, wydłużony i strzałkowaty kształt. Okres kwitnienia tej rośliny trwa od maja do czerwca. To właśnie zwyczajna odmiana szczawiu występuje najbardziej pospolicie w dzikiej formie. Jego cechą charakterystyczną jest to, że w smaku jest bardziej kwaśny niż ten ogrodowy, dodatkowo jest nieco drobniejszy. W Polsce szczaw zwyczajny możemy spotkać przede wszystkim na wilgotnych łąkach, brzegach wód, w rowach i zaroślach.
Surowcem w tym przypadku są przede wszystkim liście. Są one bogate w witaminę C, beta-karoten, błonnik, jak również takie minerały jak żelazo oraz wapń. Szacuje się, że zaledwie 100 g szczawiu zaspokaja aż w 80% dzienne zapotrzebowanie organizmu na beta-karoten. Należy pamiętać, ze to silny przeciwutleniacz, który skutecznie hamuje procesy starzenia się organizmu. Dlatego po szczaw powinny sięgać osoby, które chcą na dłużej zachować swój młody wygląd.
Pomimo, że szczaw zwyczajny jest bogaty w cenne dla organizmu składniki i jest pomocny przy wielu różnych dolegliwościach, nie należy jeść go zbyt często ani też w zbyt dużych ilościach. Ta roślina zawiera nie tylko witaminy i składniki mineralne, ale również szkodliwy kwas szczawiowy. Jego nadmiar wiąże znajdujący się w organizmie wapń w związki nieprzyswajalne i w ten sposób powstają szczawiany wapnia. Te z kolei odkładają się w nerkach tworząc kamienie nerkowe, które dla wielu są bardzo uciążliwe. Szczawiu całkowicie powinny unikać osoby borykające się z reumatyzmem, osteoporozą i chorobami nerek.
Szczaw zwyczajny – sposób użycia
Szczaw zwyczajny, tak jak i ogrodowy, zazwyczaj stosuje się w kuchni – jego liście stanowią bazę popularnej zupy. Niemniej można go wykorzystywać również w inny sposób. Zawsze zaleca się, aby przyrządzając jakąkolwiek potrawę ze szczawiem dodawać do niej produkty nabiałowe, np. śmietanę. W ten sposób można w dużym stopniu zmniejszyć szkodliwe działanie kwasu szczawiowego.
Przecier szczawiowy
Młode liście świeżo zerwanego szczawiu (ok. 350 g), należy dokładnie przebrać i wyrzucić te pożółkłe. Z pozostałych liści usuwamy ogonki, płuczemy je i osuszamy, a następnie przekładamy do garnka (ważne, by nie był on wykonany z aluminium). Kolejny krok to podgrzewanie liści na małym ogniu przez ok. 15-20 minut. Po tym czasie trzeba zmiksować liście blenderem i przełożyć do suchych, czystych słoików. Każdy słoik należy dokładnie zakręcić i pasteryzować przez 20 minut. Tak przygotowany przecier należy przenieść do ciemnego i zimnego miejsca, np. piwnicy.
Przecier szczawiowy pozwala nam na korzystanie z dobrodziejstw tej rośliny także zimą. Można go dodawać do bulionu i ugotować zdrową zupę szczawiową.
Masło szczawiowe
Ok. 100 g masła należy rozpuścić na patelni, a następnie dodać posiekane liście szczawiu (ok. 8 sztuk) i smażyć – trzeba przy tym uważać, aby nie przyrumienić liści. W osobnym rondlu należy rozpuścić kolejne 100 g masła, dodać łyżkę oliwy z oliwek, odrobinę soli i wymieszać. Do rondelka przelewamy masło z patelni z posiekanym szczawiem, a następnie całość zlewamy do miseczki lub foremki i wkładamy do lodówki.
Sos szczawiowy
Pół szklanki liści szczawiu należy opłukać i drobno posiekać. Następnie należy zmiksować 100 g twarogu, 1 szklankę gęstej śmietany, 3 łyżki soku z cytryny oraz jej skórkę, a także sól, pieprz i miód do smaku. Zmiksowane składniki trzeba połączyć z posiekanym szczawiem i schłodzić.
Tak przygotowany sos może być idealnym dodatkiem np. do ryby lub sałatki. To ciekawa alternatywa dla tradycyjnej zupy, która udowadnia, że szczaw zwyczajny to roślina, którą można wykorzystywać na wiele różnych sposobów.
