Rabarbar ogrodowy (Rheum rhaponticum) jest wieloletnią rośliną należącą do rodziny rdestowatych. Roślina pochodzi z Azji Środkowej i południowej Syberii. W Europie jest powszechnie uprawiana w ogrodach od XVIII wieku. Rabarbar zwany jest też rzewieniem i zaliczany do grupy warzyw. Roślina rośnie na glebach żyznych i wilgotnych, osiągając wysokość do 150 cm.
Jej łodyga jest silnie skrócona, podziemna i wraz z korzeniem tworzy tak zwaną karpę. Liście są okazałe, długie, mają grube ogonki liściowe z bruzdami od spodu i bardzo duże blaszki. Korzenie mają charakter systemu palowego, w którym korzeń główny jest gruby i mięsisty,a z niego wyrastają co roku nowe korzenie boczne.
Kwiaty są niepozorne i wyrastają na grubym i długim pędzie kwiatostanowym. Najczęściej się je usuwa, bo ich rozwój zmniejsza zawartość cennych składników w roślinie. Surowcem leczniczym są ogonki liściowe i korzenie z podziemną łodygą. Najlepiej jeśli liście są zbierane od maja do lipca w drugim i kolejnych latach po posadzeniu rośliny.
Rabarbar ogrodowy – substancje lecznicze
Rabarbar ogrodowy może być źródłem witamin i wielu cennych minerałów. Jest on bogaty w witaminę C, E i A oraz witaminy z grupy B, a także pierwiastki takie jak: fosfor, sód, magnez czy żelazo. Cała roślina zawiera błonnik, kwas foliowy oraz kwasy organiczne takie jak: jabłkowy, cytrynowy czy szczawiowy. W części podziemnej jest sporo glikozydów zaliczanych do dwóch grup: glikozydów garbnikowych i antraglikozydów. Liście zawierają rapontycynę oraz sporo polifenoli, które uwalniają się pod wpływem wysokiej temperatury.
Rabarbar ogrodowy – właściwości i działanie
Pierwsze doniesienia o leczniczych właściwościach rabarbaru ogrodowego pochodzą z Chin, w których do dnia dzisiejszego jest on na liście najbardziej wartościowych ziół. Od wielu wieków jest on tam wykorzystywany w leczeniu bólu zębów oraz chorobie wrzodowej. Lecznicze działanie rabarbaru ogrodowego zależy od wielkości stosowanej dawki. W bardzo małych ilościach jest środkiem zapobiegającym miażdżycy, jest stosowany przy niedokrwistości i gruźlicy płuc.
W małych dawkach ma działanie hamujące pracę jelit dlatego przeciwdziała biegunkom, ale też leczy niedokwaśność soku żołądkowego, wzdęcia i bóle brzucha. Rabarbar wspomaga też wzrok, jest źródłem luteiny, która chroni plamkę żółtą na siatkówce przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Małe dawki są stosowane też w leczeniu schorzeń wątroby i dróg żółciowych.Dawki te działają odkwaszająco na organizm poprawiając samopoczucie.
Większe dawki rabarbaru mają działanie przeczyszczające i mogą być wykorzystane w leczeniu zaparć, przy słabej perystaltyce jelit i w leczeniu otyłości.Duże ilości błonnika, oprócz regulacji pracy jelit, wspomagają też odtruwanie organizmu i pozbywanie się toksyn.Dzięki niskiej kaloryczności- około 10 kcal na 100 gramów rabarbaru, może on być wykorzystywany w dietach odchudzających.Rabarbar posiada silnie działającą rapontycynę, budową i działaniem zbliżoną do kobiecych hormonów płciowych- estrogenów.
Rabarbar ogrodowy
Fakt ten wykorzystuje się w leczeniu kobiet z niedoborem estrogenów, ale też będących w fazie klimakterium lub dziewcząt z trądzikiem na tle hormonalnym. Zewnętrznie rabarbar można stosować do leczenia chorób skóry, między innymi łuszczycy. Polifenole zawarte w liściach chronią organizm przed komórkami rakowymi, ale też, są naturalnymi antyutleniaczami poprawiającymi wygląd skóry i stan jej komórek.
Ze względu na zawartość kwasu szczawiowego nie powinno się stosować rabarbaru w przypadku kamicy nerkowej, bowiem przyśpiesza on tworzenie nierozpuszczalnych kryształów szczawianu wapnia, które są podstawą kamieni, a przy tym również wypłukuje wapń z tkanki kostnej. Rabarbar obniża poziom męskiego hormonu płciowego czyli testosteronu i dlatego nie powinni go wykorzystywać mężczyźni z niskim poziomem tego hormonu. Jeszcze jednym przeciwwskazaniem jest karmienie piersią, bowiem substancje zawarte w rabarbarze mogą przenikać do mleka matki i wywoływać biegunki u niemowląt.
Rabarbar ogrodowy – sposób użycia
Najprostszy sposób użycia rabarbaru ogrodowego to wycięcie części jego liści tuż przy kłączu i pozbycie się blaszek liściowych a pozostawienie ogonków. Ogonki można jeść na surowo z dodatkiem cukru lub miodu. Im bardziej czerwony jest kolor ogonków, tym są one mniej kwaśne. Ogonki liściowe można też spożywać po upieczeniu w formie ciasta biszkoptowego, drożdżowego lub innych.
Rabarbar wystarczy piec około 20 minut aby uwolnić znajdujące się w nim polifenole o działaniu antyrakowym. Kompot z rabarbaru po ugotowaniu gasi pragnienie i ma działanie wzmacniające na organizm. Poza tym rabarbar może być wykorzystywany w formie syropu, dżemu a nawet wina. Nie traci on swoich właściwości w czasie mrożenia, co pozwala przechowywać go stosunkowo długo w stanie świeżym.
W aptekach do kupienia jest mielony korzeń rabarbaru, który można stosować jedynie po konsultacji z lekarzem, ze względu na właściwości trujące w za dużych dawkach. Rabarbaru nie powinno się spożywać codziennie, a jedynie raz na kilka dni i to nie przez długi okres czasu. Spożywany w nadmiarze może powodować ogólne osłabienie, utratę masy kostnej, a także niestabilną pracę serca, poprzez wpływ na poziom potasu w organizmie.
