Lipa szerokolistna (Pillia piatyphollos) znana jest także jako lipa małolistna lub wielkolistna. Jest drzewem szlachetnym, o czym świadczy chociażby sam fakt, że wokół lipy skupia się cały szereg legend i mitycznych opowieści. Faktem jest, że Słowianie, tak samo zresztą, jak i Germanie sławili w przeszłości rozłożyste lipy, gdyż uważano, że w okół nich krążą duchy zmarłych. Nie bez powodu czczono je i kojarzono z nimi magię i czarnoksięstwo.
Lipa szerokolistna dorasta nawet i do 40 m wysokości. Jest znacznie bardziej rozłożysta w koronie niż lipa drobnolistna, młode liście są owłosione, a liście, jak sama nazwa wskazuje – rozłożone szeroko, osiągają nawet kilkanaście cm szerokości. Kwitnie ok. połowy czerwca, czyli 2 tygodnie wcześniej, niż lipa drobnolistna, a jej kwiatostany są zwisające. Oba gatunki rosną w całej Europie. W Polsce rozpowszechnione są w lasach mieszanych oraz na starych cmentarzyskach oraz przy domach wiejskich i parkowych alejkach.
Lipa szerokolistna – surowiec
Surowiec zielarski stanowią całe kwiatostany, które zbiera się wtedy, gdy, kwiaty ukryte są jeszcze w pączkach. Zbiór prowadzi się od momentu pełnego kwitnienia drzew obrywając ręcznie całe kwiatostany. Należy pamiętać, by sięgać wyłącznie po kwiatostany pozbawione plamek, pomarszczeń i innych skaz, sugerujących np. chorobę lub obecność grzyba. Kwiatostany zbiera się wraz podsadką i szypułką. Unika się zbierania kwiatostanów z lip, które rosną przy drogach, ponieważ zwykle skażone są ołowiem lub trującym związkami chemicznymi pochodzącymi ze spalin samochodów.
Kwiatostany oczyszcza się z gałązek, liści i owocków, które w tym przypadku stanowią orzeszki. Suszy się je w cieniu, w warunkach naturalnych, w miejscach o dobrej wentylacji. Kwiatostany lipy rozkłada się cienkimi warstwami na lnianych płótnach lub starych, szarych gazetach. Współcześnie dopuszcza się również suszenie w odpowiednio przeznaczonych do tego celu suszarkach.
Lipa szerokolistna – właściwości lecznicze
Kwiatostany lipy szerokolistnej zawierają przede wszystkim flawonoidy – naturalne antyoksydanty, będące pochodnymi kwercytyny i kemferolu, olejek eteryczny, w tym uwielbiany przez kobiety farnezol, garbniki, śluzy, kwasy organiczne (winny, jabłkowy, glutaminowy), cenne aminokwasy w „złotej proporcji”, a także witaminę C i PP.
Lipa szerokolistna – działanie
Lipa szerokolistna świetnie radzi sobie z przeziębieniem i grypą. W przypadku gorączki łagodnie zwiększa wydzielanie potu, łagodnie pobudza wydzielanie soku żołądkowego, a więc wpływając na receptory mózgowe, naturalnie wzmaga apetyt.Ponadto, zwiększa przepływ żółci do dwunastnicy i zwiększa wydzielanie moczu. Pomaga zatem, oczyścić drogi wyprowadzające mocz. Poleca się stosowanie preparatów na bazie lipy kobietom, które stale zmagają się z problemem nawracających zapaleń pęcherza moczowego czy w przypadku mężczyzn – cewki moczowej. Herbatki z lipy działają bardzo korzystnie na nerwy.
W przeszłości do czyszczenia ran i oparzeń używano także wywaru z kory i rozgniecionych liści. Rozgniecione nasiona z kolei, pomagały w krwotokach z nosa i czerwonce. Świeży sok wzmacniał włosy, a nawet pobudzał porost nowych! Współcześnie ekstrakty z kory lipy szerokolistnej dodawane są do szamponów, płukanek i odżywek do włosów. Ceniono również węgiel lipowy, który pomagał przy kolkach, zgagach, nieżytach żołądkowych, wzdęciach i zaburzeniach pracy wątroby.
W roku 1860, znany zielarz E. Muller, pisał, że węgiel lipowy może okazać się ostatnią nadzieją, tam gdzie na pozór tej nadziei już nie ma. Chodzi oczywiście o zatrucia pokarmowe. Po dziś dzień, uważa się, że węgiel lipowy znakomicie wchłania toksynę i pomaga ją usunąć z organizmu. Dawka dla dorosłej osoby jest niewielka, wystarczy zażyć wyłącznie tyle, co na czubek noża. Niewielką porcyjkę przyjmuje się w kieliszku letniej przegotowanej wody lub mleka. Węgiel lipowy pomagał także w chorobach płuc, oskrzeli, gardła czy w nieżycie nosa jednakże zasadniczą wadą jest to, że aby odczuć pozytywne skutki działania, należy go przyjmować przez okres kilku tygodni bądź miesięcy.
Lipa szerokolistna – zastosowanie
- napar z kwiatów – 1-2 łyżki suszonych, rozdrobnionych kwiatostanów zalewa się szklanką (250 ml) gorącej, ale nie wrzącej wody. Pod przykryciem pozostawia się na 15 min, a następnie odcedza na sicie. Pić należy po 3-4 razy dziennie, porcjami po ok. 50 ml. Ważne jest też, by spożywać napar między posiłkami przy przeziębieniach, zapaleniu gardła, zapaleniu płuc, nieżycie nosa, anginie. Napar działa jako łagodny środek uspokajający, wyciszający, a także regenerujący po długotrwałym wysiłku umysłowym. Napar z lipy szerokolistnej bywa pomocny w silnie stresowych sytuacjach oraz w trakcie przewlekłego przemęczenia.
- odwar z kwiatów – 7-8 łyżek suszonych, rozdrobnionych kwiatów należy zalać 2 szklankami (500 ml) letniej wody. Gotować należy przez 20 min. na wolnym ogniu, a potem odcedzić na sicie. Odwaru używa się do płukania gardła, jamy ustnej, do okładów, kompresów, do kąpieli, jako środek uspokajający, przy nerwobólach i reumatyzmie.
Należy pamiętać, jednakże, że kwiatostany lipy są silnym alergenem!
